Historia 19 Pułku Piechoty, oddziału piechoty Wojska Polskiego II RP, utworzonego w kwietniu 1919 r., który otrzymał przydomek „Odsieczy Lwowa”, jest epizodycznie związana z Zamościem i Horyńcem. Dla Batalionu Zapasowego 19 Pułku Piechoty, na stałe miejsce postoju wyznaczono garnizon w Zamościu. Batalion podlegał Dowódcy Okręgu Generalnego w Lublinie. (1) Zgodnie z ustaleniami Zbigniewa Stankiewicza, Batalion Zapasowy 19 pp. Odsieczy Lwowa stacjonował w Zamościu od 4 kwietnia 1919 r. (2) Zamość stał się niejako „kolebką” tego pułku cyt.: 7 kwietnia 1919 roku Minister Spraw Wojskowych wydał rozkaz Dep.I. L. op. 328/4 „O stworzeniu pułku piechoty Nr 19 z przydomkiem Odsieczy Lwowa z dniem 15 kwietnia 1919”. Po 31 maja 1919 r. pułk został przeniesiony do Gródka Jagiellońskiego (PKU 19 pp).
Biblioteka Narodowa w Warszawie udostępniła ostatnio Album ze 119 fotografiami, dotyczącymi 19 p.p. i miejscowości w których przebywali jego żołnierze m.in. z: Zakopanego; Lwowa; Horyńca, Torunia, Gdyni itd. (3) Dla badaczy historii pułku stanowić będzie on niezwykle cenne źródło badawcze, uzupełniające dzieje tej formacji wojskowej. Fotograf rejestrujący pobyt 19 p.p. „OL” na manewrach w 1927 r. w Horyńcu, oprócz zdjęć czysto wojskowych uwiecznił także budynki miejscowości (stację kolejową, zabudowania sanatoryjne). Zdjęcie budynku dworca PKP przedstawia pracowników kolejowych i podróżnych oczekujących na pociąg. Na kolejnym, widzimy grupę oficerów w towarzystwie damy na tle budynku sanatoryjnego. Pomiędzy tymi zdjęciami, podpisanymi „Horyniec”, w albumie wklejono jeszcze jedno zdjęcie, przedstawiające drewniany budynek, przypuszczalnie zakładu zdrojowego w Horyńcu *. Jedna z kart albumu przedstawia sześć zdjęć z musztry wojskowej żołnierzy na błoniach horynieckich. W tle uwidoczniono na tych zdjęciach budynki Horyńca i jej mieszkańców.
opracowanie: Ewa Lisiecka
-
Z informacji przekazanych przez regionalistów Ziemi Horynieckiej wynika, że murowany budynek na zdjęciach to tzw. Pensjonat Kalikstówka (stał pomiędzy stacją PKP, a obecnym Dukatem), natomiast drewniany budynek to Stare Łazienki uzdrowiskowe (stały frontem do Kalikstówki i PKP).
Źródło:
2. Zbigniew Stankiewicz. Garnizon Zamojski 1918-1939. Jednostki i instytucje wojskowe w Zamościu. http://zamosc.ap.gov.pl/images/AZ2015/085-106.pdf
3. https://polona.pl/search/?query=Horyniec&filters=public:1