Zamojski Związek Inwalidów Wojennych. cz. II.

Kontynuując historię zamojskiego Związku Inwalidów Wojennych, zapisaną dla współczesnych na drukach ulotnych, wydanych przez związek w Zamościu w okresie międzywojennym, przedstawiamy kolejne z nich.  Z lat 20-tych XX w. (18.04.) pochodzi druk wzywający do uczestnictwa w wiecu protestacyjnym przeciwko projektowi ustawy sejmowej, zakładającej zmniejszenie od 15 % do 44 % wysokości rent inwalidzkich dla: inwalidów, wdów, sierot i rodziców po poległych żołnierzach. Zamojskie Koło Z.I.W. wzywało swoich członków do uczestnictwa w proteście. Z dwudziestolecia międzywojennego pochodzą także dwa inne druki: jeden z 15.06.192..r., dotyczący ogłoszenia o Walnym Zebraniu Związku, a drugi  – afisz z 24.09.192.. r. dotyczący zwykłego zebrania członków związku „w sprawach bardzo ważnych” (druk: Braci Hernhutów).

Dokładniejszą datą opatrzone są kolejne druki z roku 1922. W zamojskiej drukarni Szpera wydano druk z treścią nakłaniającą członków związku do głosowania na Listę Nr 18  – Inwalidów i zdemobilizowanych żołnierzy – jako kandydatów do reprezentacji w Sejmie. W drukarni Hernhutów powstał druk namawiający członków zamojskiego Koła Z.I.W.  do stawienia się we Włodzimierzu Wołyńskim w celu udzielenia poparcia przy organizacji podobnej do zamojskiej jednostki zrzeszającej inwalidów, wdowy i sieroty po poległych żołnierzach. Aby pozyskać środki finansowe dla swoich członków związku Zarząd Koła zorganizował 15.10. 1922 r. zabawę w Sali Policji Państwowej.

Związek Inwalidów Wojennych w Zamościu zorganizował w 1923 r. kolejne zabawy taneczne, z których dochód przeznaczył na wsparcie swoich członków związkowych. W 1924 r. zamojskie Koło Z.I.W. miało swoją siedzibę w ratuszu. W okresie od 28.04. do 2.05. 1924 r. przeprowadzano rekrutację i porządkowano rejestrację członków związku. Druk wydano w drukarni „Ostrowski i Spółka” w Zamościu. Członkowie Z.I.W. zostali zobowiązani do wniesienia obowiązujących składek członkowskich, względnie złożenia podań o zwolnienie ze składek, w przypadku ciężkiej sytuacji materialnej członka związku. W roku 1926 przewodniczącym Związku Inwalidów Wojennych w Zamościu był 37 letni rolnik z Majdanu, Aleksander Pełech. (Lista Pracy Społecznej -wyborcza Nr 7 do Rady Miejskiej – udostępnia BN W-wa)

  

Jednym z cenniejszych druków jest pochodzący z 1928 r. apel, podpisany przez władze Zarządu Koła Z.I.W.  R.P. w Zamościu: sekretarza – Bronisława Wokołorczyka i przewodniczącego – Henryka Szczepkowskiego.  Związek przestrzegał tym apelem przed agitacją w swoje szeregi, prowadzoną przez „Legię Inwalidów Wojsk Polskich”. Jednym z kontrargumentów „Legii…”, namawiającej do wstępowania w swoje szeregi,  był fakt zrzeszania się w Z.W.I. żołnierzy, którzy walczyli w szeregach wojsk obcych (austriackich i rosyjskich). Związek bronił ich – „Nie wolno nam odtrącać braci którzy zmuszani byli walczyć w obcych szeregach”. Związek stał na stanowisku, że tworzenie nowych organizacji, które skupiałyby inwalidów, prowadzi do podziałów i osłabienia organizacji. Warto podkreślić, że nazwiska członków Zarządu zamojskiego Koła Z.I.W. R.P. wymieniono (z odnotowaniem funkcji) na liście mieszkańców Zamościa – druk (poniżej) Komitetu Pracy Gospodarczej w Zamościu  (wybory 17.11.1929 r.). Pochodzący z 4.10.1930 r. druk zatytułowany „Rozkaz” wzywał do manifestacji protestacyjnej m.in. członków Z.I.W. w Zamościu do przeciwstawienia się zakusom Niemiec na granice zachodnie.  W lokalu Związku Inwalidów Wojennych stawili się w niedzielę 28 września 1930 r. o godz. 11:30 byli wojskowi; oficerowie i podoficerowie rezerwy; byli legioniści i peowiacy; inwalidzi wojenni; rezerwiści i byli żołnierze polskich formacji. Rozkaz podpisał w imieniu Zarządu Federacji Polskich Związków b. Obrońców Ojczyzny w Zamościu – prezes dr Al. Morawski ppłk. rez. Z roku 1932 r. pochodzi afisz filmowy zapraszający na film „Więzień  z Sing-Sing”, który staraniem Koła Inwalidów Wojennych w Zamościu wyświetlano w kino-teatrze „Stylowy”.  Film wyświetlano od 13 do 15 sierpnia 1932 r., a dochód zasilał budżet Związku z przeznaczeniem na cele statutowe.

 

Swoistą ciekawostkę stanowi wśród omawianych druków, wydany przez drukarnię Sejmiku Zamojskiego dwustronny druk, którego nakładcą w 1929 r. był Związek Inwalidów Wojennych w Zamościu.  Był odpowiedzią na artykuł Henryka Świątkowskiego, zamieszczony w Gazecie Zamojskiej, a dotyczący wprowadzenia prohibicji w Zamościu. Treść druku szeroko omawiała ujemne strony prohibicji, a została podpisana przez „Inwalidów Koncesjonariuszy”, w interesie których leżało dalsze prowadzenie punktów sprzedaży alkoholu w Zamościu, z którego to zyski przeznaczane były na pomoc inwalidom wojennym.

opracowanie: Ewa Lisiecka
źródło:
Zasoby archiwalne Muzeum Narodowego w Warszawie. Strona internetowa „Polona”.