Przedstawiamy kolejne tłumaczenie tekstu książki z języka rosyjskiego na temat zamojskiej cerkwi św. Mikołaja. Poprzednie pod linkiem: Cerkiew św. Mikołaja w mieście Zamościu Lubelskiej Guberni. | (przewodnicyzamosc.pl)
__________________________________________________________________________________________________________________________
Świątynna ikona zamojskiej Wniebowstąpienia cerkwi, obecnie nie istnieje [cerkiew].1
Ikona Wniebowstąpienia Pańskiego – podobna do tej z Zamościa
W tutejszej Mikołajewskiej cerkwi miasta Zamościa dużo z jej wyposażenia poświadcza istnienie w mieście Zamościu jeszcze jednej cerkwi Wniebowstąpienia na Lwowskim Przedmieściu.
Wśród nich najważniejszą jest ikona Wniebowstąpienia Pańskiego, namalowana na desce ze złotym tłem. Jest namalowana w czystym bizantyjskim stylu, wysokości 1 1/4 arszyna2 [około 90 cm], szerokości 3/4 arszyna [około 53 cm]. Przedstawia Pana Jezusa z nimbem krzyżowym podtrzymywanego przez dwa anioły i rękami błogosławionych apostołów, stojących u podnóża Góry Oliwnej z wzrokiem skierowanym w kierunku wznoszącego się Zbawiciela. Przed nimi znajduje się Matka Boża z podniesionymi przedramionami i dłońmi skierowanymi ku górze, za nią dwa anioły w białych szatach, obok niej z lewej strony Apostoł Piotr z kluczami w rękach.
Ikona wygląda na starą, namalowana na trzech połączonych lipowych deskach, stoczonych przez korniki, dlatego na niej znajdują się pęknięcia w miejscach połączeń desek. Przypuszczalnie pochodzi z XV wieku, chociaż z historii cerkwi Wniebowstąpienia wynika, że powstała w 1590 roku, ale ta cerkiew mogła istnieć na długo przed zamianą przez Jana Zamoyskiego miasta Zamościa w twierdzę, do powstania tej twierdzy znajdował się na przedmieściu zamek Skokówka należący do starej szlacheckiej rodziny. Istnienie w miejscu miasta Zamościa zamku Skokówka poświadcza polska powszechna encyklopedia, a na pewno jak był zamek to było i miasto z ruskiego narodu mieszkańcami, jak to było powszechne w Chełmskiej Rusi, w którym mogła być i cerkiew, po wybudowaniu twierdzy znalazła się na Lwowskim Przedmieściu.
Ta cerkiew w przywileju danym zamojskiemu mieszczaninowi Grekowi Jani Konstantynowiczowi, 28 maja 1601 roku przez właściciela Zamościa Jana Zamoyskiego nosi wezwanie Wniebowstąpienia Pańskiego, z tego dokumentu wynika, że proboszczem przy niej był pop Aleksiej z żoną Apollonią, cerkiew posiadała na uposażeniu ziemię; ten dokument potwierdza jeszcze, że Lwowskie Przedmieście było kiedyś ruskim miastem ze starą cerkwią Wniebowstąpienia Pańskiego i nazywało się Zamościem.* Po wybudowaniu twierdzy przez Jana Zamoyskiego, aby zlikwidować dawne miasto ruskie, nazwał swoją twierdzę miastem Zamościem, a dawne miasto przekształcił w przedmieście, aby zmniejszyć znaczenie ruskich mieszkańców tego miasta, pozwolił osiedlać się w twierdzy tylko wyznawcom wiary rzymsko-katolickiej. Dokument lokacyjny Jana Zamoyskiego potwierdził król Stefan Batory 28 lutego 1585 roku i król Zygmunt III 12 kwietnia 1589 roku, oba nakazywały, że mieszkańcy Zamościa mają wyznawać tylko jedną wiarę rzymsko-katolicką.
Przypuszczalnie wcześniej ikona Wniebowstąpienia Pańskiego była na wyposażeniu pierwszej cerkwi prawosławnej w Zamościu Zbawiciela. Znajdowała się w dawnym pałacu zamojskim. Ikona nie musiała pochodzić z zamojskiej cerkwi pod tym wezwaniem, również mogła być przywieziona z Rosji specjalnie do tej cerkwi. Została przeniesiona do cerkwi Mikołajewskiej po przejęciu jej przez wyznawców prawosławia w 1871 roku.
-
Przy Zamku nie istniało miasto ruskie Zamość tylko wieś Skokówka, która po wybudowaniu miasta Zamościa została przekształcona w Przedmieście Lwowskie. vide – https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/show-content/publication/edition/92906?id=92906