Tradycyjnie, jak każdego roku, (wyłączając okres pandemii 2020 – 2021) grupa zamojskich przewodników turystycznych, należących do Koła Przewodników PTTK/O Zamość im. Róży i Jana Zamoyskich, uczestniczyła w ogólnopolskim zgromadzeniu modlitewnym przed obrazem Matki Bożej Częstochowskiej oraz w naukach rekolekcyjnych będących od lat stałym elementem pielgrzymek.
Dzień pierwszy 10 marca – o świcie wyruszyliśmy z Zamościa pod opieką Kapelana Przewodników ks. Błażeja Górskiego, aby wspólnie z „braćmi przewodnikami” z całej Polski przeżyć duchową i rzec można fizyczną bliskość Cudownego Obrazu Częstochowskiego …”na Jasnej Górze przenika pielgrzyma dziwne i nieznane rozrzewnienie…” – (z: Jędrzej Zapomniany – „Jasna Góra” Dzieje cudownego obrazu i klasztoru. Wyd.1933 rok, str. 1)
Organizatorem tegorocznej pielgrzymki był Zarząd PTTK Kraków. Ogólny program obejmował część modlitewną i nauki rekolekcyjne, które prowadził ks. Grzegorz Wąchol z Uniwersytetu Papieskiego JP II. Przesłaniem duchowym nauk: „Iskra Bożego Miłosierdzia” był fragment dzienniczka Św. Faustyny i nawiązująca do tych słów wypowiedź Jana Pawła II, który podczas pielgrzymki do Polski w 2002 roku dokonał aktu zawierzenia świata Bożemu Miłosierdziu oraz konsekracji bazyliki w Łagiewnikach: „Niech to przesłanie rozchodzi się z tego miejsca na całą naszą umiłowaną ojczyznę i na cały świat. Niech się spełnia zobowiązująca obietnica Pana Jezusa, że z stąd ma wyjść iskra by przygotować świat na ostateczne Jego przyjście”.
Po zakwaterowaniu w Domu Pielgrzyma Sióstr Antoninek braliśmy udział w nabożeństwach oraz modlitewnych zbiorowych i indywidualnych spotkaniach przed Obrazem Cudownej Matki Bożej. „Droga Krzyżowa” ze względu na złą pogodę nie odbyła się tradycyjnie na Wałach Jasnogórskich tylko w kaplicy Św. Józefa. Te stałe od lat programowe aspekty duchowe są zawsze ważne, osobiste, przeżywane przez każdego z nas indywidualnie i niepowtarzalnie. Dowodzą o mistycznej sile tego miejsca. I znów pozwolę sobie przytoczyć słowa Pielgrzyma sprzed lat: …„To miejsce najjaśniejsze w całej Polsce i wyraźnie ulubione przez Królową Nieba i Ziemi z Którą tylu węzłami czci i miłości przez tak wiele wieków naród był złączony. Opowiedzieć ani opisać nikt nie jest w stanie jakich człowiek zachwycających doznaje wzruszeń na Jasnej Górze, jak mu tam łatwo spowiadać się z grzechów, jak jasno błędy i winy swoje widzi i jak głęboko pojmuje samego siebie” (j.w).Cytuję te słowa ponieważ wydają się wciąż aktualne i wyraziste w odczuwaniu przez kolejne pokolenia pielgrzymów.
Zamojska pielgrzymka na Jasną Górę, podobnie jak w latach ubiegłych, połączona była z oddzielnym, własnym programem krajoznawczym – co jest oczywiste dla ludzi z pasją. Program zwiedzania przygotowała nasza koleżanka Bożena Kamaszyn-Gontarz. Wielkie ukłony i podziękowania należą się Jej – której choroba uniemożliwiła wyjazd. Ale to właśnie Ona opracowała ze wszystkimi szczegółami logistycznymi interesujący program zwiedzania sąsiadujących blisko Częstochowy miejsc. Z pełnym zaangażowaniem realizowała je kol. – Agnieszka Linek.
Dzień pierwszy c.d. – 10 marca w drodze do Częstochowy:
Zwiedzanie srebrnego miasta – Olkusza – niegdyś jednego z najbogatszych grodów królewskich. Powszechnie dla wielu miasto Olkusz kojarzy się z bardzo popularną Olkuską Fabryką Naczyń Emaliowanych. Do czasów nam współczesnych zajmowała czołową pozycję w branży emalierskiej na polskim rynku.
Oprowadzani przez Przewodnika po starym mieście i rynku uwagę przyciągały zabytkowe kamieniczki i niewielka część starej baszty z fragmentem murów obronnych. Atrakcją uliczną są małe rzeźby z brązu przedstawiające olkuskich gwarków. Ustawione wzdłuż ulic przypominają historię miasta i kopalnię srebra, ołowiu i cynku. Uzupełnieniem informacji o dziejach grodu było zwiedzanie „podziemnego Olkusza” w piwnicach dawnego starostwa. Multimedialna ekspozycja przybliża nam obrazowo proces wydobycia kruszców metali oraz mennicę królewską. Zachwyt budzi „srebrna komnata” z repliką krzyża gwarków olkuskich, którego oryginał znajduje się w Bazylice. Ciekawa jest przestrzenna makieta pokazująca dzieje dawnego Olkusza i rozwój olkuskich kopalń. Można na niej zobaczyć zarówno wyrobiska, jak i maszyny używane wtedy w kopalniach. Są też prezentowane wielobarwne bryły rudy ołowiu i srebra, a także repliki pieców używanych do wytopu kruszców.
Z kolei Muzeum Regionalne PTTK w Olkuszu – to jedno z najstarszych w Polsce (1911 rok założenia) prezentuje zwiedzającym historię górnictwa i cenne zbiory etnograficzne regionu. W muzeum można także oglądać przedmioty wykonane z ołowiu i srebra, m.in. monety wybite w olkuskiej mennicy. Ale najciekawszym eksponatem jest średniowieczny, oryginalny miecz „katowski”.
Prawdziwą jednak „perełką” w Olkuszu jest Bazylika Św. Andrzeja Apostoła – XIV wieczny gotycki kościół, którego początki sięgają XII wieku (1184 rok). Obecna świątynia powstała w wyniku wielokrotnej przebudowy, zarówno murów jak i wnętrza. Generalna rozbudowa nastąpiła za czasów króla Kazimierza Wielkiego. Świątynia wymurowana była z miejscowego piaskowca.
Do najcenniejszych zabytków kościoła należy m.in. Poliptyk Olkuski – XV wieczny gotycki ołtarz oraz unikalne późnorenesansowe organy – dzieło Hansa Hummla. Olkuskie organy zachowały oryginalny mechanizm i znaczną większość spośród 1776 piszczałek. Można ich posłuchać podczas dorocznych Dni Muzyki Organowej. W świątyni na ścianie prezbiterium widzimy unikalne malowidło z końca XIV wieku. Z tegoż wieku podziwiamy relikwiarz – pacyfikał, który zaliczany jest do najdawniejszych i najpiękniejszych zabytków polskiej sztuki gotyckiej. Podobnie jak chrzcielnica z 1585 roku odlana z olkuskiego ołowiu w kształcie romańskiego kielicha.
To tylko skrót opisu jednego z cennych obiektów Olkusza; żal, że czas nie pozwolił nam dłużej odkrywać unikalną, przetrwałą do dziś, sztukę sakralną tego wspaniałego kościoła. Tym bardziej, że we współczesnym Olkuszu nie zachowało się wiele artefaktów świadczących o bogactwie dawnego grodu królewskiego.
Opuszczamy zatem Olkusz by wykorzystać słoneczną pogodę i z przewodnikiem p. Andrzejem Feliksikiem wyjechać na Pustynię Błędowską. Co o niej wiemy? Leży na pograniczu Wyżyny Śląskiej i Wyżyny Olkuskiej. Pierwotnie były to tereny zalesione, które już w XIII wieku dla potrzeb miejscowych kopalń zostały intensywnie wyeksploatowane łącznie z wodą gruntową. To spowodowało pustynnienie obszarów. W latach 50-tych XX wieku zaorano południową część terenu i posadzono tam sosnę i wierzbę ostrolistną – co w konsekwencji doprowadzało do stopniowego zaniku pustyni. W 2013 roku rozpoczęto odnowienie terenów piaskowych w ramach programu „Natura 2000”.
Obecny pejzaż przypomina pustynię, ale niestety, nie można obserwować tam burz piaskowych czy fatamorgany. Podobno zdarza się, że niektórzy widzą takie zjawiska… 33km kw. piasku robi jednak wrażenie i nie dziw, że Pustynię odwiedzają liczni turyści. Szkoda tylko, że załączone zdjęcia nie oddają atmosfery tego miejsca.
Dzień drugi 11 marca.
Zwiedzanie Fabryki Zapałek w Częstochowie
Przy ul. Ogrodowej 68 stoi duży budynek o prostej elewacji. Wchodzimy starą bramą do Zakładu. Wnętrze tchnie autentycznością tamtych lat (schody, ściany, lamperie wyposażenie) stwarza wrażenie, że jest to tylko na chwilę opuszczony, nieprodukcyjny obiekt. Jakby na chwilę maszyny zamilkły, chociaż jeszcze słychać echo ich pracy… Na taśmie leżą płyty drzewne, a zapałki unieruchomione w kasetach maszyny czekają na swoją „iskrę”.
Krótki film dokumentalny przedstawia proces produkcji zapałek i zmienne koleje losu zakładu. Fabrykę w 1881 roku wybudowali niemieccy przemysłowcy, a w latach dwudziestych XX wieku wykupiło ją Polskie Towarzystwo Przemysłu Zapałczanego. Fabryka do 1990 roku była zakładem państwowym. W 1997 roku została wykupiona i stała się spółką akcyjną pracowników. W 2002 roku założono muzeum zapałek i w ten sposób zakład stał się jedynym, unikalnym w Europie czynnym produkcyjnym muzeum zapałek. Ciekawostką jest film o pożarze zakładu z 1913 roku; jest to jeden z pierwszych filmów kinematografii polskiej.
Oprowadzający – były pracownik „zaraża” nas swoją barwną opowieścią o minionej świetności fabryki i osobistym zaangażowaniem w „ocalenie od zapomnienia”. Jest tak przekonywający, że koleżanka Maria Rzeźniak w drodze powrotnej zastanawia się, jak Mu pomóc by przełamać urzędowe bariery i stworzyć w tym zakładzie prawdziwe muzeum.
Dzień trzeci. 12 marca
Udział w uroczystej Mszy świętej w Bazylice Częstochowskiej w intencji zgromadzonych pielgrzymów – przewodników z całej Polski. Nie zabrakło modlitw indywidualnych m.in. za zdrowie naszej koleżanki Bożeny Kamaszyn-Gontarz – inicjatorki i organizatorki corocznego pielgrzymowania na Jasną Górę. Za stwarzanie atmosfery przyjaznej i wręcz rodzinnej podczas takich wyjazdów. Intencję modlitwy przekazał ks. Błażej Górski.
Zawsze, podczas takiej Mszy „uświetnionej” charakterystycznymi czerwonymi kurtkami czuje się odświętność i tą duchową przewodnicką jedność.
Zgodnie z programem: godzina 12:45 w auli o. Augustyna Kordeckiego nastąpiło podsumowanie XXXVIII Pielgrzymki Przewodników Turystycznych przez J.E. ks. bp dr Krzysztofa Zadarko. Wyprowadzenie pocztu sztandarowego zakończyło pielgrzymkę.
Wyjeżdżając z Częstochowy pojechaliśmy z inicjatywy naszego Kapelana do Jurczyc „na spotkanie z historią” – czyli do prywatnego muzeum zbiorów pana Adama Woźniczki. Zaskoczyła nas imponująca, bardzo różnorodna kolekcja pamiątek po generale Józefie Hallerze. Pasjonat i Kolekcjoner p. Woźnicki ujął nas niezwykłą osobowością i pasją. Opowiadał o swoich zbiorach, do których ma sentyment wręcz rodzinny. Jak sam mówi – swoje życie wiąże ze wspomnieniami o gen. Józefie Hallerze i żołnierzami Błękitnej Armii.
Warto odwiedzić Jurczyce, muzeum i dawny dwór rodziny Hallerów.
z pątniczym pozdrowieniem
Danuta Pasieczna
zdjęcia: Danuta Pasieczna
zdjęcie powyżej: z archiwum Marii Jamroż
______________________________________________________________________________________________________