Jeszcze Polska nie zginęła
Gdy Legiony żyją
To co chciwość wrogów wzięła
Legiony odbiją [..]
Piosenka legionowa, nieznanego autora.
Wojska austriackie i niemieckie weszły do Królestwa Polskiego mianując się wyzwolicielami z ucisku carskiego. Jak wyglądało wyzwolenie mieszkańcy Zamościa mogli się przekonać już pierwszego dnia, 1 lipca 1915 r. wkraczające oddziały niemieckie w sposób brutalny ograbiły Zamość. Zarówno Austriacy jak i Niemcy byli traktowani jako okupanci, początkowo z nowymi okupantami kojarzono też Legiony Polskie.
Naczelny Komitet Narodowy utworzony 16 sierpnia 1914 r. w Krakowie był główną instytucją w zakresie wojskowej, skarbowej i politycznej organizowanych legionów polskich walczących u boku Austrii. Bezpośrednio nadzorował legiony jego Departament Wojskowy. W lipcu 1915 r. na terenie okupowanym przez Austrię powołano emisariuszy werbunkowych (byli nimi legioniści). W swoim okręgu werbunkowym, w wioskach i miasteczkach wyznaczali mężów zaufania, którzy mieli przyjmować zgłoszenia i kierować ochotników do punktów zbornych. W drugiej połowie tego roku utworzono w powiatowych (obwodowych) miastach stałe biura oficerów werbunkowych.
Na Zamojszczyźnie początkowo utworzono biłgorajski i zamojski obwód werbunkowy. Powiat hrubieszowski i tomaszowski weszły 15 czerwca 1916 r. w skład Generał-Gubernatorstwa Lubelskiego. 15 grudnia 1915 r. mężem zaufania Departamentu Wojskowego na Zamojszczyznę mianowany został Tadeusz Przyłuski z Zarudzia.
Początkowo w czasie prób werbowania chłopów do legionów odmawiali, tłumacząc, że służąc w wojsku rosyjskim złożyli przysięgę carowi, która nadal obowiązuje. Również austriacki aparat okupacyjny utrudniał prowadzenie poboru do Legionów Polskich. Za nieprawny werbunek został aresztowany w Zamościu, w lipcu 1915 r. komendant żandarmerii polowej I Brygady Legionów por Jan Jur-Gorzechowski. Został odesłany do Komendy Głównej Legionów z poleceniem ukarania.
Personel werbunkowy wyznaczony 7 października 1915 roku
Obwód Biłgoraj
Mianowany oficerem werbunkowym oficer XII rangi (chor.) Edward Madurowicz, przyjechał do Biłgoraja 24 października 1915 r. razem z sierż. Ottonem Weryhą i szer. Czesławem Niezabitowskim. 29 października przydzielono do biura w charakterze szeregowca byłego sierż. Czesława Niezabitowskiego.
Obwód Zamość
Mianowany oficerem werbunkowym oficer XII rangi (chor.) Marian Stecki, po odmowie – przybył za niego chor. Bolesław Pochmarski. Wyznaczony do obsługi biura sierż. Franciszek Fomsa nie stawił się, razem z Pochmarskim przybył plut. Piotr Rzętycki, i szer. Florian Dzierzęcki.
Oficer werbunkowy w Zamościu zjawił się w końcu września 1915 r., 4 października Niemcy przekazali Zamość Austriakom. Pochmarski zaproponował założenie na miejscu szkoły rekruckiej, ponieważ w mieście przebywał były komendant szkoły oficerskiej w Warszawie Antoni Chamiec.
Chor. Bolesław Pochmarski, nie czując się na siłach do prowadzenia werbunku ze względu na złożoną sytuację społeczną, złożył rezygnację ze stanowiska oficera werbunkowego i 3 listopada 1915 r. po przekazaniu obowiązków wyjechał do Komendy Głównej Legionów.
Na jego miejsce mianowany został 11 października tego roku przez DW NKN chor. Karol Makuch, który 2 listopada przejął obowiązki.
Personel werbunkowy na dzień 6 listopada 1915 roku
Obwód Biłgoraj
Oficer werbunkowy asp. oficer Edward Madurowicz, obsługa biura sierż. Otton Weryho, szer. Czesław Niezabitowski.
14 stycznia 1916 r. został odwołany sierż. Weryho, jego stanowisko miał objąć mianowany na sierżanta Niezabitowski, do biura przydzielono też szer. Jana Markiewicza i szer. Tadeusza Ambroziewicza. Nie można było odwołać sierż. Weryhy, ponieważ w styczniu prowadził rekrutację w Tarnogrodzie i Księżpolu, a sierż. Niezabitowski w tym miesiącu poważnie zachorował. 25 stycznia 1916 r. przyjechali szer. Tadeusz Ambroziewicz i szer. Władysław Dorożyński (ostatni zamiast szer. Mazurkiewicza).
Obwód Zamość
Oficer werbunkowy oficer XII rangi (chor.) Karol Makuch, obsługa biura plut. Piotr Rzętycki, szer. Florian Dzierzęcki, szer. Michał Rutkowski.
Chor. Makuch 16 lutego 1916 r. odesłał z Zamościa do dyspozycji Centralnego Biura Werbunkowego szer. Rutkowskiego, jako niekarnego, kłótliwego, nieprzykładającego się do pracy; uprzednio ukarał go 6-dniowym obostrzonym aresztem. Na jego miejsce w lutym przybył szer. Stefan Miler.
Wykaz personelu werbunkowego z 1 kwietnia 1916 roku
Obwód Biłgoraj
Oficer werbunkowy chor. Edward Madurowicz, obsługa biura szer. Czesław Niezabitowski (16 lutego 1916 r. awansował na sierżanta), sierż. Otto Weryho, szer. Władysław Dorożyński, szer. Tadeusz Ambroziewicz.
Sierż Czesław Niezabitowski przeniesiony został rozkazem z 20 maja 1916 r. do Pińczowa.
Obwód Zamość
Oficer werbunkowy chor. Karol Makuch, obsługa biura sierż. Piotr Rzętycki, szer. Florian Dzierzęcki, szer. Stefan Miler.
Makuch 28 kwietnia 1916 r. odesłał do dyspozycji DW sierż. Rzętyckiego, za nadużywanie alkoholu w czasie służby. Przeniesiony został rozkazem z 20 maja 1916 r. do Puław.
Wieczorem 28 kwietnia, z polecenia C. K. Komendy Obwodowej, Żandarmeria Obwodowa przeprowadziła rewizję w biurze werbunkowym i mieszkaniu Makucha. Komendant żandarmerii, oberlejtnant Titze zarekwirował całą dokumentację. Austriacy podejrzewali Makucha, że jest organizatorem Polskiej Organizacji Wojskowej w powiecie zamojskim i działa pod pseudonimem „Jarosz”. Po przejrzeniu w sądzie wojskowym przez audytora obwodowego, por. Persa dokumenty zostały zwrócone z przeprosinami komendanta obwodowego, płka Juliana von Fiszera.
Wykaz personelu werbunkowego z 26 maja 1916 roku
Obwód Biłgoraj
Komisarz werbunkowy chor. Edward Madurowicz, zastępca komisarza sierż. Otto Weryho, obsługa biura sierż. Jan Poniatowski, szer. Tadeusz Ambroziewicz, szer. Władysław Dorożyński, szer. Romuald Kucharski.
17 maja przybyli wyznaczeni rozkazem w celu powiększenia personelu werbunkowego, sierż. Jan Poniatowski (zachował tytularnie swoją rangę; otrzymywał żołd szeregowego) i szer. Romuald Kucharski. Obaj zostali przyjęci czasowo na okres próbny.
Obwód Zamość
Komisarz werbunkowy chor. Karol Makuch, zastępca komisarza sierż. Stefan Mirski, obsługa biura szer. Florian Dzierzęcki, szer. Stefan Miler, szer. Piotr Dyk, szer. Władysław Sidorowicz, szer. Władysław Wawczewski.
20 maja został przeniesiony do Zamościa na własną prośbę szer. Piotr Dyk, niezdolny do służby frontowej, ponieważ w Skierbieszowie mieszkała jego matka (wdowa) z nieletnimi dziećmi. 26 maja zgłosili się przydzieleni: sierż. Stefan Mirski, szer. Władysław Sidorowicz, szer. Władysław Wawczewski. Dwóch ostatnich w celu powiększenia personelu werbunkowego, zostali przyjęci na okres próbny.
Obsada personalna kancelarii oficerów werbunkowych z 1 czerwca 1916 roku
Obwód Biłgoraj
Chor. Edward Madurowicz, sierż. Otto Weryho, sierż. Jan Poniatowski, plut. Władysław Dorożyński, kpr. Tadeusz Ambroziewicz, szer. Romuald Kucharski.
W czerwcu tego roku chor. Madurowicz przyjmuje na stałe sierż. Poniatowskiego i szer. Kucharskiego. W tym czasie odebrano plut. Dorożyńskiemu wszystkie funkcje, na skutek złego prowadzenia dokumentacji i niewłaściwego stosunku do petentów. Dorożyński na własną prośbę przeniósł się na posadę w leśnictwie. Madurowicz zwrócił się 23 czerwca do DW o przyjęcie sierż. Zygmunta Dąbkowskiego. 10 lipca nie otrzymał zgody, ze względu na zły stan zdrowia Dąbkowskiego, który był częściowo sparaliżowany.
Obwód Zamość
Oficer XII kategorii zaszeregowania (chor.) Karol Makuch, sierż. Stefan Mirski, szer. Władysław Wawczewski, szer. Władysław Sidorowicz, szer. Stefan Miler, szer. Florian Dzierzęcki, szer. Piotr Dyk.
30 czerwca 1916 r. szer. Wawczewski prowadził pobór w Radecznicy, szer. Sidorowicz w Krasnobrodzie, szer. Dyk w Skierbieszowie. W lipcu prowadzili pobór w powiecie hrubieszowskim i tomaszowskim. Do 12 lipca 1916 r. w powiecie tomaszowskim udało się zwerbować 16 ochotników. Raport poufny z Zamościa z 31 lipca 1916 r. informuje, że akcja antywerbunkowa, prowadzona przez Centralny Komitet Narodowy, cieszy się poparciem społeczeństwa.
7 sierpnia Stefan Miler i Florian Dzierzęcki na wniosek chor. Makucha z zostali awansowani na kaprali. Jednocześnie, na wniosek chor. Makucha, z dniem 24 sierpnia szer. Piotr Dyk został odwołany z biura, ponieważ nie cieszył się zaufaniem lokalnej społeczności (odmówił ożenku z uwiedzioną przez siebie kobietą). 24 września został przydzielony do Zamościa sierż. Władysław Kowalski. Chor. Karol Makuch 14 lipca zwolnił się na własną prośbę ze stanowiska komisarza, ponieważ nie chciał prowadzić walki z przeciwnikami werbunku. Jednak dopiero 24 września przybył do Zamościa w celu objęcia stanowiska komisarza sierż. Stanisław Hirszel. Obowiązki przejął 29 września, a chor. Makuch wyjechał z Zamościa. Już 1 października zjawił się u komisarza przewodniczący zamojskiego oddziału CKN, inż. Stefan Kornobis z 5 członkami, żądając przerwania werbunku. Żądanie zostało odrzucone.
20 września 1916 r. Legiony Polskie zostały przekształcone przez Austriaków w Polski Korpus Posiłkowy, całkowicie im podporządkowany.
Wykaz pracowników werbunkowych we wrześniu 1916 roku
Biuro werbunkowe w Zamościu
Pełniący funkcję szef biura i komisarza werbunkowego sierż. Stanisław Hirszel, zastępca sierż. Władysław Kowalski, sekretarz kpr. Stefan Miler, obsługa biura st. szer. Antoni Kossowski, szer. Karol Broszkiewicz, szer. Piotr Dyk.
4 października kpr. Florian Dzierzęcki został przeniesiony z Zamościa do Chełma, jeszcze na wniosek chor. Makucha. W tym dniu przydzielono na próbę do Zamościa st. szer. Antoniego Kossowskiego. 10 października na wniosek sierż. Hirszla cofnięto zwolnienie z zamojskiego biura szer. Piotra Dyka.
Biuro werbunkowe w Biłgoraju
Komisarz werbunkowy chor. Zenon Łysakowski, zastępca sierż. Jan Poniatowski, sekretarz plut. Tadeusz Ambroziewicz, obsługa biura plut. Władysław Dorożyński, kpr. Romuald Kucharski.
5 września 1916 r. został zdjęty ze stanowiska chor. Madurowicz, na skutek doniesienia do CBW, że w marcu tego roku zadenuncjował Tadeusza Zarębskiego, przysłanego do Biłgoraja przez Wydział Narodowy Lubelski. Został aresztowany przez Austriaków pod zarzutem przeciwdziałania werbunkowi do Legionów i drużyn robotniczych oraz propagandy antyokupacyjnej. Madurowicz po przekazaniu obowiązków chor. Łysakowskiemu miał udać się do Piotrkowa. Łysakowski przejął obowiązki 11 września 1916 r., ale 17 września, na wniosek mieszkańców Biłgoraja, chor. Madurowicz został z powrotem przydzielony do pomocy komisarzowi aż do odwołania. Sierż. Weryho został uwolniony ze służby werbunkowej 17 października. Przeniesiono go do kancelarii DW.
Aparat werbunkowy na Zamojszczyźnie w październiku 1916 roku
Posterunek werbunkowy w Tomaszowie
Powołany we wrześniu 1916 r., na oficera werbunkowego wyznaczono sierż. (chor. od 12 września 1916 r.) Władysława Spychalskiego, objął posterunek 17 października, do pracy w biurze tego dnia przydzielono kpr. Wacława Morawskiego i szer. Michała Grabowicza.
Spychalski jeszcze 20 października odesłał kpr. Morawskiego do dyspozycji DW NKN, ponieważ ten nie nadawał się do werbunku. Na jego miejsce 28 października przysłano na próbę sierż. Anastazego Bielanina. Posterunek na skutek trudności lokalowych rozpoczął pracę dopiero w listopadzie 1916 r. W końcu listopada chor. Spychalski zrezygnował na własną prośbę ze stanowiska. Na jego miejsce wyznaczono sierż. Ferdynanda Rydeta, który przyjechał 30 listopada. Na miejscu zastał w obsadzie biura sierż. Bielanina i szer. Grabowicza.
Posterunek werbunkowy w Hrubieszowie
Powołany 29 sierpnia 1916 r., praktycznie utworzony został 8 września, z komisarzem pchor. Antonim Plutyńskim (chor. od 12 września 1916 r.). Od 21 września przydzielono obsługi biura sierż. Fryderyka Frambacha i szer. Franciszka Sajkiewicza, a 5 października na próbę dodatkowo przydzielono szer. Leona Zaryczańskiego, który jeszcze 26 tego miesiąca został zwolniony ze służby werbunkowej jako słaby fizycznie. Na jego miejsce 3 listopada przysłano na próbę kpr. Leopolda Zatheya. Stan na dzień 12 listopad 1916 r.: chor. Antoni Plutyński, sierż. Ferdynand Frambach, szer. Franciszek Sajkiewicz, szer. Leopold Zethey.
Posterunek werbunkowy w Biłgoraju
Na dzień 12 listopad 1916 r.: chor. Zenon Łysakowski, sierż. Jan Poniatowski, kpr. Tadeusz Ambroziewicz, szer. Romuald Kucharski.
Posterunek werbunkowy w Zamościu
Na dzień 12 listopada 1916 r.: sierż. Stanisław Hirszel, sierż. Władysław Kowalski, sierż. Florian Dzierzęcki (do 17 października 1916 r.), kpr. Stefan Miler, szer. Antoni Kossowski, szer. Karol Dyk, szer. Piotr Broszkiewicz.
3 listopada 1916 r. sierż. Hirszel wnioskuje o zwolnienie ze służby kpr. Milera, który był przeciwnikiem werbunku oraz do tego przeglądał nieupoważniony tajną korespondencję. Miler został zwolniony 3 listopada. W zamian za Milera został przydzielony na własną prośbę kpr. Bronisław Matuszewski, który pochodził z Wąwolnicy ale podawał, że z powiatu zamojskiego gdzie miał znajomości wśród miejscowego ziemiaństwa. 10 listopada kpr. Miler zwrócił się do Centralnego Biura Werbunkowego w Piotrkowie, aby pozostawić go w Zamościu, ponieważ zna miejscowe stosunki i ma wprawę w pracy biurowej oraz jest profesorem nauk przyrodniczych w miejscowym gimnazjum. Jego pismo o odwołaniu zwolnienia poparł sierż. Kowalski, który pełnił w tym czasie obowiązki kierownika biura pod nieobecność sierż. Hirszla. Do CBW w Piotrkowie zwróciła się 17 listopada dyrekcja zamojskiego gimnazjum, aby w przypadku zmian personalnych nie brać pod uwagę Stefana Milera, ponieważ pełni on obowiązki nauczyciela w gimnazjum, a jego ewentualne przeniesienie wpłynęłoby niekorzystnie na tok nauki.
Ogromne krwawe straty poniesione na froncie przez Niemcy i Austrię spowodowały, że oba państwa zaczęły poszukiwać nowych rezerw ludzkich (mięsa armatniego). Potencjał mobilizacyjny Królestwa Polskiego wyliczyły na ponad 1 mln żołnierzy, aby go wykorzystać, musiały zjednać Polaków do wspólnej walki.
Konwencja haska zabraniała prowadzenie na okupowanych terytoriach przymusowego poboru. Mógł odbywać się tylko pobór ochotniczy. Służyć miało temu ogłoszenie 5 listopada 1916 r. przez cesarza niemieckiego i austro-węgierskiego powstania niezależnego Królestwa Polskiego, pozostającego z nimi w stałym sojuszu oraz posiadającego „własną armię” ale podległą dowództwu okupantów. W ślad za tym już 9 listopada ukazała się proklamacja o ochotniczym werbunku do wojska. Austriakom tak się spieszyło do wykorzystania polskiego potencjału ludzkiego, że zamierzali początkowo prowadzić samodzielnie na Zamojszczyźnie pobór do wojska, z pominięciem istniejącego legionowego aparatu werbunkowego.
W propagandzie werbunkowej postanowiono wykorzystać Legiony Polskie. Werbunkowi sprzeciwiła się większość społeczeństwa Królestwa, wobec niepowodzenia 6 grudnia (anty datowane na 26 grudnia) ukazało się rozporządzenie o utworzeniu Rady Stanu. Miała między innymi współpracować z naczelnym komendantem wojsk sprzymierzonych przy tworzeniu wojska polskiego.
Według rozporządzenia z 12 listopada 1916 r. generał-gubernatora wojskowego od 22 tego miesiąca wszyscy ochotnicy mieli zgłaszać się w swoich gminach do utworzonych biur zgłoszeń (obsada po 2 żołnierzy). Dotychczas zgłoszenia przyjmowali stacjonujący czasowo we wsiach legioniści. Ochotnicy do kawalerii, oddziałów sanitarnych i taborów powinni w miarę możliwości przyprowadzić swojego konia, za którego otrzymają zapłatę.
Do 24 listopada inspektorzy werbunkowi na terenach okupacji austriackiej objęli swoje stanowiska, a do 30 listopada mieli zorganizować podległe sobie komendy obwodowe.
Ochotnicy z Zamojszczyzny
Obwód Zamość
Od początku uzyskano poparcie rzemieślników, którzy stanowili większość ochotników. Zaufanie chłopów musiano dopiero zdobywać, aparat werbunkowy przed przeprowadzeniem werbunku do Legionów Polskich musiał zająć się najpierw akcją informacyjną, aby uświadomić ludności czym one są i komu służą. Organizowano uroczystości dla upamiętnienia ważniejszych wydarzeń z dziejów Polski, spotkania z ludnością, prelekcje na tematy historyczne oraz rozdawano (rzadziej sprzedawano) prasę polską. W przeciwnym wypadku na widok legionistów młodzież uciekała do lasu, np. w Łabuniach i Łabuńkach.
Nie zachowały się z pierwszych miesięcy poboru spisy imienne ochotników.
28 październik – 30 listopad 1915 r. zgłosiło się 57 ochotników, zostało przyjętych 48,
1 grudzień – 20 grudzień 1915 r. zgłosiło się i zostało przyjętych 29 ochotników,
21 – 31 grudnia 1915 r. zgłosiło się 11 ochotników, przyjęto 7: Czesław Węgrzyn z Sitańca ; Feliks Korabiowski ze Szczebrzeszyna ; Jan Kołodziejczyk ze Szczebrzeszyna ur. 1893 r. ; Franciszek Biskupski z Sitańca ; Walery Ogonowski z Zamościa ; Piotr Dyk ze Skierbieszowa ur. 1892 r. ; Eugeniusz Stelmach z Zamościa,
1 – 31 styczeń 1916 r. zgłosiło się i zostało przyjętych 34 ochotników ; 1 – 28 luty 1916 r. zgłosiło się i zostało przyjętych 22 ochotników,
1 – 31 marzec 1916 r. zgłosiło się i zostało przyjętych 25 ochotników: Adam Załoga z Płoskiego ur. 1886 r. ; Antoni Rogowski ze Szczebrzeszyna ur. 1895 r. ; Bronisław Hysa ze Szczebrzeszyna ur. 1895 r. ; Jan Zasuwa z Łabuń ur. 1889 r. ; Polikarp Moryń z Łabuń ; Henryk Wisłocki ze Szczebrzeszyna ur. 1899 r. ; Stanisław Rupeć z Kraśnika ur. 1895 r. ; pozostali nieznani,
1 – 30 kwiecień 1916 r. zgłosiło się i zostało przyjętych 13 ochotników: Grzegorz Pupiec ze Zwierzyńca ur. 1897 r. ; Jakub Michel z gm. Wysokie pow. Zamość ur. 1881 r. ; Władysław Simel ze Zwierzyńca ur. 1898 r. ; Jan Stabrowski z Tyszowiec ur. 1898 r. ; Józef Wikora (właściwie – Józef Wikiera z Michalowa, syn ogrodnika) z Michałowa gm. Sułów ur. 1890 r. ; Hipolit Żukowski z Tyszowiec ur. 1898 r. ; Ludwik Sierpotowski ze Szczebrzeszyna ur. 1898 r. ; Hieronim Kurkowski z Częstochowy ur. 1897 r. ; Tadeusz Czajkowski ze Szczebrzeszyna ur. 1898 r. ; Michał Majcher z Komarowa pow. Tomaszów ur. 1897 r. ; Jan Wesołowski ze Szczebrzeszyna ur. 1897 r. ; Jan Ulanowski z Wierzby gm. Stary Zamość ur. 1897 r. ; Grzegorz Presz z Antoniówki pow. Tomaszów ur. 1898 r.
1 – 31 maj 1916 r. zgłosiło się i zostało przyjętych 22 ochotników: Michał Kitka z Zamościa ur. 1892 r. ; Stanisław Kostrubała ze Skierbieszowa ur. 1897 r. ; Bronisław Wiśniewski z Tyszowiec ur. 1898 r. ; Jan Beslin ze Zwierzyńca ur. 1892 r. ; Jan Gmys ze Szczebrzeszyna ur. 1898 r. ; Jan Lis Zamość ur. 1888 r. ; Michał Kniaziowski ze Zwierzyńca ur. 1898 r. ; Józef Rogalski ze Zwierzyńca ur. 1898 r. ; Adam Socha ze Stanisławowa ur. 1895 r. ; Jan Zając z Wysokiego ur. 1898 r. ; Kazimierz Mazurkiewicz z Zaporza ur. 1898 r. ; Adam Kiełbiński z Zamościa ur. 1894 r. ; Michał Nioset z Czermna gm. Tyszowce ur. 1896 r. ; Leon Biczak z Brodów gm. Zwierzyniec ur. 1897 r. ; Eugeniusz Trum ze Zwierzyńca ur. 1896 r. ; Adam Soboń z Wysokiego ur. 1897 r. ; Jan Paczos z Malewszczyzny gm. Krasnobród ur. 1897 r. ; Jan Szram z Szorcówki gm. Skierbieszów ur.1896 r. ; Wacław Muszyński z Podlodowic gm. Kotlice ur. 1898 r. ; Roman Pióro ze Skierbieszowa ur. 1898 r. ; Jan Mazur z Zamościa ur. 1893 r. ; Wacław Kowałko z Zamościa ur. 1897 r.
1 – 30 czerwiec 1916 r. zgłosiło się i zostało przyjętych 24 ochotników: Aleksander Romanowski z Tyszowiec pow. Tomaszów ur. 1889 r. ; Franciszek Poninkiewicz z Trzeszczan pow. Hrubieszów ur. 1898 r. ; Edward Kolasiński z Klemensowa pow. Zamość ur. 1891 r., syn ogrodnika w Pałacu Zamoyskich ; Tadeusz Pisuński z Trzeszczan pow. Hrubieszów ur. 1895 r. ; Jan Poterucha z Trzeszczan pow. Tomaszów ur. 1893 r. : Piotr Poninkiewicz z Trzeszczan pow. Tomaszów ur. 1884 r. ; Piotr Kotera z Trzeszczan pow. Tomaszów ur. 1897 r. ; Aleksander Wołk z Trzeszczan pow. Tomaszów ur. 1898 r. ; Stanisław Poninkiewicz z Trzeszczan pow. Tomaszów ur. 1898 r. ; Tomasz Furowski z Trzeszczan pow. Tomaszów ur. 1898 r. ; Józef Syty z Typina pow. Tomaszów ur. 1898 r. ; Józef Zarębski z Krzywula pow. Tomaszów ur. 1898 r. ; Antoni Pentul z Lublina ur. 1896 r. ; Leon Chołdaś z Honiatyczek ur. 1898 r. ; Stanisław Dębniak z Chodla pow. Puławy ur. 1898 r. ; Mieczysław Newlaczil z Tomaszowa ur. 1897 r. ; Władysław Marchwiankowski z Zamościa 1895 r. ; Jan Hajduk ze Zwierzyńca ur. 1898 r. ; Stefan Romaniuk z Honiatycz pow. Tomaszów ur. 1895 r. ; Franciszek Furman z Honiatycz pow. Tomaszów ur. 1897 r. ; Jan Ducy z Honiatycz pow. Tomaszów ur. 1897 r. ; Jan Krawiec z Honiatycz pow. Tomaszów ur. 1896 r. ; Marcin Greszta z Wólki Panieńskiej ur. 1888 r. ; Mieczysław Zwieja z Łabuń pow. zamojski ur. 1892 r.
1 – 30 lipiec 1916 r. zgłosiło się i zostało przyjętych 24 ochotników: Michał Michalczuk z Honiatycz pow. Tomaszów ur. 1898 r. ; Stanisław Bronikowski z Perespy pow. Tomaszów ur. 1897 r. ; Józef Burtan z Cichoboża pow. Hrubieszów ur. 1893 r. ; Wacław Mazurkiewicz z Dryszczów pow. Chełm ur. 1898 r. ; Bronisław Horaczek z Komarowa pow. Tomaszów ur. 1896 r. ; Ludwik Sioma z Sitna pow. Zamość ur. 1898 r. ; Stanisław Husiak z Wożuczyna pow. Tomaszów ur. 1897 r. ; Jan Nagawski z Perespy pow. Tomaszów ur.1897 r. ; Antoni Kwarciany z Perespy pow. Tomaszów ur. 1898 r. ; Józef Wójcik z Perespy pow. Tomaszów ur. 1898 r. ; Teofil Jasiński z Grodka pow. Hrubieszów ur. 1893 r. ; Józef Husarski z Krasnobrodu pow. Zamość ur. 1892 r. ; Józef Mazurek z Sitańca pow. Zamość ur. 1897 r. ; Piotr Żłobiński z Sitańca pow. Zamość ur. 1892 r. ; Jan Soroka z Marysina pow. Tomaszów ur. 1897 r. ; Stanisław Torba z Marysina pow. Tomaszów ur. 1897 r. ; Joachim Jakubiak z Marysina pow. Tomaszów ur. 1898 r. ; Stanisław Szczerbik z Perespy pow. Tomaszów ur. 1898 r. ; Piotr Grzesiuk z Honiatyczek pow. Tomaszów ur. 1897 r. ; Ludwik Choczyk ze Szczebrzeszyna ur. 1898 r. ; Roman Gdula ze Szczebrzeszyna ur. 1898 r. ; Tadeusz Sierpiński ze Szczebrzeszyna ur. 1898 r. ; Andrzej Brut za Szczebrzeszyna ur. 1896 r.
1 – 31 sierpień 1916 r. zgłosiło się i zostało przyjętych 10 ochotników: Piotr Kapłan z Sitańca pow. Zamość ur. 1894 r. ; Jan Góra z gminy Suchowola pow. Zamość ur. 1896 r. ; Aleksander Nieć z gminy Suchowola pow. Zamość ur. 1897 r. ; Józef Zwierzyński z gminy Suchowola pow. Zamość ur. 1898 r. ; Franciszek Dryguś z gminy Kotlice pow. Zamość ur. 1899 r. ; Aleks Cybula z gminy Suchowola pow. Zamość ur. 1897 r. ; Bazyli Bituniczko z Czerkas ur. 1898 r. ; Jan Kubilarz z gminy Kumarów [Komarów] pow. Tomaszów ur. 1898 r. ; Bazyli Szynkarczuk z gminy Suchowola pow. Tomaszów ur. 1898 r. ; Karol Łazarczuk g. Terespol pow. Zamość ur. 1878 r.
1 – 30 wrzesień 1916 r. zgłosiło się i zostało przyjętych 5 ochotników: Józef Macka z Suchowoli pow. zamojski ur. 1895 r. ; Władysław Zaleśny z Suchowoli pow. Zamość ur. 1895 r. ; Walerian Smoczyński z Warszawy ur. 1898 r. ; Jan von Brandt z Krasnobrodu pow. Zamość ur. 1898 r. ; Aleks Orzechowski z Komarowa pow. Tomaszów ur. 1898 r.
1 – 31 październik 1916 r. zgłosiło się i zostało przyjętych 14 ochotników: Józef Chrzanowski ze Starego Zamościa pow. Zamość ur. 1860 r. ; Stanisław Bełza z Romanowa pow. Tomaszów ur. 1897 r. ; Edward Ruciński ze Stanisławowa pow. Zamość ur. 1895 r. ; Jan Głowal z Grabowca pow. Hrubieszów ur. 1888 r. ; Jan Barow z Nielisza pow. Krasnystaw ur. 1897 r. ; Stanisław Łyśnik z Żukowa pow. Krasnystaw ur. 1897 r. ; Antoni Pajda z Ruszowa pow. Zamość ur. 1898 r. ; Ignacy Weich ze Lwowa ur. 1890 r. ; Władysław Wawrzyń z Komarowa pow. Tomaszów ur. 1899 r. ; Jan Duda z Pniówka pow. Zamość ur. 1899 r. ; Józef Kusy z Wierzby pow. Zamość ur. 1899 r. ; Aleksander Kostrubiec z Borowiny pow. Zamość ur. 1899 r. ; Kazimierz Jabłoński z Borowiny pow. Zamość ur. 1896 r. ; Stanisław Maluga z Borowiny pow. Zamość ur. 1896 r.
1 – 30 listopad 1916 r. zgłosiło się i zostało przyjętych 22 ochotników: Zdzisław Bonikowski z gminy Opole pow. Włodawa ur. 1898 r. ; Władysław Majcher z Prawdy pow. Łuków ur. 1892 r. ; Mieczysław Nowicki ze Szczebrzeszyna ur. 1899 r. ; Roman Ockoś ze Szczebrzeszyna ur. 1898 r. ; Kazimierz Smarkala ze Szczebrzeszyna ur. 1899 r. ; Bolesław Flis ze Szczebrzeszyna ur. 1899 r. ; Henryk Mazurkiewicz ze Szczebrzeszyna ur. 1897 r. ; Piotr Grosman z Janówki pow. Tomaszów ur. 1896 r. ; Marcin Sokal pow. Janowski ur. 1893 r. ; Piotr Łysiak z Lublina ur. 1898 r. ; Adam Mamrek z Radecznicy ur. 1898 r. ; Piotr Sochacki z gminy Stary Zamość ur. 1895 r. ; Roman Żelazko pow. zamojski ur. 1899 r. ; Jan Flak pow. Zamość ur. 1895 r. ; Franciszek Rypin pow. zamojski ur. 1898 r. ; Jan Gmys pow. zamojski ur. 1898 r. ; Franciszek Zub pow. zamojski ur. 1897 r. ; Wojciech Mróz pow. zamojski ur. 1898 r. ; Aleksander Podsiadło pow. zamojski ur.1898 r. ; Bronisław Horaczek pow. Tomaszów Lub. ur. 1890 r. ; Adam Mazurek z Radecznicy ur. 1898 r. ; Franciszek Kotowicz z Chełma ur. 1895 r.
Do 12 stycznia 1917 r. zgłosił się 1 ochotnik z Zamościa.
Obwód Biłgoraj
Miasto Biłgoraj liczyło 5 tys. mieszkańców w tym 75% Żydów, którzy byli elementem niesfornym i moskalofilskim; ocena oficera werbunkowego.
1 listopada – 10 grudnia 1915 r. zgłosiło się 8 ochotników (4 z Tarnogrodu i Luchowa oraz 4 z Majdanu) zostało przyjętych 4,
18 -27 grudnia 1915 r. zgłosiło się 11 ochotników, zostało przyjętych 10
w styczniu 1916 r. zgłosiło się i zostało przyjętych 2 ochotników ; 7 – 26 luty 1916 r. zgłosiło się 8 ochotników (w tym 4 poprzednio zwerbowanych w końcu 1915 r. z Tarnogrodu i Luchowa) i tylu zostało przyjętych,
7 lutego–31 marca 1916 r. zgłosiło się 8 ochotników (w tym 4 zwerbowanych poprzednio, w końcu 1915 r., z Tarnogrodu i Luchowa) i tylu zostało przyjętych.
7 – 17 kwiecień 1916 r. zgłosiło się i zostało przyjętych 2 ochotników: Antoni Szuwalski z Chodla ur. 1896 r. ; Maciej Ziomek z Tarnogrodu ur. 1892 r.,
17 – 30 kwiecień 1916 r. zgłosiło się 8 ochotników, zostało przyjętych 4,
30 kwietnia – 25 maja 1916 r. zgłosiło się 4 ochotników, został przyjęty 1: Stanisław Otachel ur. 1897 r. z Huty Krzeszowskiej pow. Biłgoraj,
25 maja – 30 czerwca 1916 r. zgłosił się 1 ochotnik (nie przyjęty przez lekarza okręgowego)
20 czerwca – 1 lipca 1916 r. zgłosił się 1 ochotnik (odrzucony przez lekarza)
1 lipca – 18 sierpnia 1916 r. zgłosił się 1 ochotnik (pozostawiony w Biłgoraju do wyleczenia): Stanisław Koper z Biłgoraja ur. 1891 r.
18 sierpnia – 10 września 1916 r. zgłosiło się 3 ochotników, zostało przyjętych 2: Józef Wilczyński z Krzeszowa i Stanisław Kukiełka,
10 września – 1 października 1916 r. zgłosiło się 3 ochotników, 1 został przyjęty a 2 pozostało w domu,
1 – 10 październik 1916 r. zgłosił się i został przyjęty 1 ochotnik: Aleksander Chełstowski ur. 1897 r. z Majdanu Księżpolskiego.
Obwód Tomaszów (od końca 1916 r.)
Do 2 grudnia 1916 r. przekazano 2 ochotników.
Obwód Hrubieszów (od końca 1916 r.)
Oficer werbunkowy proponował, aby w Hrubieszowie ze zgłaszających się ochotników utworzyć oddział nadbużański. Przy nim byłaby szkoła rekrucka. Rekrutów na miejscu szkoliłby przebywający na miejscu sierż Stanisław Krzysik, który skończył podchorążówkę i szkolił wcześniej oddział kompanii wiedeńskiej.
W październiku 1916 r. zgłosił się do kawalerii z własnym koniem Jerzy Pfanhauser ze Świdów ur. 1893 r., Ludwik Hincz z Komarówki ur. 1895 r. w 4 konie (z 3 parobczakami), Franciszek Knapp z Lubaczowa ur. 1886 r..
Do 12 stycznia 1917 r. zgłosiło się 4 ochotników z Hrubieszowa.
Reprodukcja obrazu „Prowadzą jeńców” Józefa Ryszkiewicza
Wszyscy ochotnicy z Zamojszczyzny w liczbie 346 (300 Obwód Zamość, 34 Obwód Biłgoraj, 10 Obwód Hrubieszów, 2 Obwód Tomaszów). To ci co zostali przyjęci, bez tych których odrzuciły komisje lekarskie. Wszyscy wysyłani byli do III kompanii uzupełnień w Lublinie.
Oficerski personel werbunkowy po reorganizacji z 13 grudnia 1916 roku
Inspektorat Zamość
Inspektor por. Jan Góra, adiutant inspektora ppor. Ludwik Schwarzer.
Komenda Obwodu Zamość
Komisarz ppor.Tadeusz Vorbrodt, podkomisarz w Szczebrzeszynie sierż. (chor. od 1 stycznia 1917 r.) Stanisław Hirszel.
Komenda Obwodu Hrubieszów
Komisarz chor. Karol Wollen, podkomisarz w Tyszowcach chor. (awans na chor. od 1 listopada 1916 r.) Stanisław Krzysik.
Komenda Obwodu Tomaszów
Komisarz chor. Maciej Łuszczyński, podkomisarz w Krzeszowie sierż. (chor. od 1 stycznia 1917 r.) Ferdynand Rydet.
Komenda Obwodu Biłgoraj
Komisarz chor. (ppor. od 1 grudnia 1916 r.) Edward Madurowicz, podkomisarz w Tarnogrodzie sierż. Henryk Graff.
Według rozkazu CBW z 3 stycznia 1917 r. do czasu przejścia na etat armii niemieckiej została utworzona kancelaria rachunkowa pod nazwą Likwidacyjny Oficer Rachunkowy Inspektoratów Werbunkowych Generał-Gubernatorstwa Lubelskiego z siedzibą w Lublinie. Każdy z 4 inspektoratów (Kielce, Lublin, Radom i Zamość) stanowił odrębną jednostkę gospodarczą. W Zamościu prowadził ją podoficer rachunkowy, wachmistrz Józef Medas.
Obsada personalna Inspektoratu Zamość od 3 stycznia 1917 roku
Inspektorat Zamość
Inspektor por. Jan Góra, adiutant ppor. Ludwik Schwarzer, obsługa biura kpr. Adam Kossowski (do 22 lutego 1917 r.), szer. Wojciech Krawiec i szer. Władysław Stec (obaj do 4 marca 1917 r.).
Komenda Obwodu Zamość
I komisarz ppor. Tadeusz Vorbrodt, II komisarz chor. Stanisław Hirszel (do 8 lutego 1917 r.), od 8 lutego chor. Władysław Kara, obsługa biura sierż. Władysław Kowalski, kpr. Stefan Miler, kpr. Bronisław Matuszewski, szer. Piotr Dyk, szer. Piotr Broszkiewicz, st. szer. Leon Ordyniec (do 15 marca 1917 r.), st. szer. Antoni Kossowski (do 26 marca 1917 r.), od 6 marca 1917 r. kpr. Wojciech Biczak, od 26 marca 1917 r. st. szer. Tadeusz Dobrzański.
Komenda Obwodu Hrubieszów
I komisarz chor. Karol Wollen, II komisarz chor. Stanisław Krzysik, obsługa biura sierż. Fryderyk Frambach, szer. Franciszek Sajkiewicz, szer. Leopold Zathey.
Komenda Obwodu Tomaszów
I komisarz od 8 lutego 1917 r. chor. Ferdynand Rydet, II komisarz chor. Józef Matuszewski, obsługa biura sierż. Anastazy Bielanin, szer. Michał Grabowicz, szer. Tadeusz Olmachowski (do 25 lutego 1917 r.), od 25 lutego szer. Adam Załoga.
Komenda Obwodu Biłgoraj
I komisarz ppor. Edward Madurowicz (do 8 lutego 1917 r.), od 8 lutego ppor. Eugeniusz Niewiadomski, II komisarz sierż. Henryk Graff (po zatargu z żandarmerią austriacką 12 stycznia 1917 r. został zmuszony do opuszczenia Biłgoraja; oficjalnie zdjęty ze stanowiska 8 lutego 1917 r.), od 8 lutego chor. Mieczysław Bętkowski, obsługa biura sierż. Jan Poniatowski, kpr. Tadeusz Ambroziewicz, szer. Romuald Kucharski, szer. Henryk Wisłocki, szer. Fryderyk Plattner (do 27 marca 1917 r.), od 27 marca szer. Stanisław Krzyszkowski.
Ponieważ Niemcy przejęli w swoje ręce organizację Polskiej Siły Zbrojnej, oficjalnie 12 kwietnia 1917 r. Polski Korpus Posiłkowy (byłe legiony) został wydzielony z armii austriackiej i przekazany do powstającego wojska polskiego, podporządkowany bezpośrednio generalnemu gubernatorowi, gen. płk. Hansowi Hartwigowi von Beselerowi. Pod niemieckim naciskiem aparat werbunkowy Legionów został przekształcony w organizację zaciągu do wojska polskiego (Polnische Wehrmacht). 5 marca 1917 r. utworzono Krajowy Inspektorat Zaciągu do WP, inspektoraty zostały przekształcone w Urzędy Główne Zaciągu, a komisariaty – w Powiatowe Urzędy Zaciągu. GUZ w Zamościu pełnił dla legionistów funkcję komendy placu w Zamościu. 10 kwietnia 1917 r. Niemcy przejęły od Austriaków Polski Korpus Posiłkowy.
Stan personelu na 1 kwietnia 1917 roku
Główny Urząd Zaciągowy do Wojska Polskiego Ziemi Zamojskiej
Kierownik por. Jan Góra, adiutant ppor. Ludwik Schwarzer, oficer rachunkowy sierż. Józef Modes do 27 kwietnia 1917 r., wachm. Franciszek de Nolting 16 kwietnia 1917 r. przysłany na podoficera rachunkowego, obsługa biura sierż. Władysław Korpet, sierż. Antoni Ostróżka, kpr. Wojciech Borcz, szer. Błażej Hryciuk, szer. Franciszek Kątski, , od 15 kwietnia 1917 r. szer. Eugeniusz Stelmaszek, od 23 kwietnia 1917 r. kpr. Jan Hrynikowski.
Powiatowy Urząd Zaciągu do WP w Zamościu
Kierownik ppor. Tadeusz Vorbrodt (zastępował por. Górę w razie jego nieobecności) kierownik do 26 kwietnia 1917 r., II oficer chor. Marian Niedentahl, obsługa biura sierż. Adam Nowak (do 23 kwietnia 1917 r.), sierż. Alfred Wierzejski (do 23 kwietnia 1917 r.), sierż. Władysław Kowalski, kpr. Wojciech Biczak, kpr. Bronisław Matuszewski, st. szer. Tadeusz Dobrzański, st. szer. Stanisław Luceńko, st. szer. Franciszek Sekuła, szer. Józef Bacz, szer. Józef Jaszczyk, szer. Ignacy Hola, szer. Marian Rządkowski, szer. Hieronim Szumowski, szer. Władysław Gawlak, szer. Stanisław Paw, szer. Juliusz Ratajczak, szer. Tomasz Jaroszyński, szer. Piotr Ziewacz, szer. Piotr Dyk (do 23 kwietnia 1917 r.), szer. Edmund Orzechowski, szer. Marian Dobrzański, szer. Julian Gronek, sierż. Tadeusz Kwiatkowski i szer. Maurycy Karniol (obaj od 31 marca 1917 r.).
30 marca 1917 r. zwolniono nienadających się do służby werbunkowej (przeciwników poboru) i odesłano do ich oddziałów: kpr. Stefan Miler, kpr. Stanisław Wareta, kpr. Józef Orlicki, kpr. Franciszek Niedzielski, kpr. Stanisław Keres, szer. Polikarp Moryń, szer. Stanisław Rupeć, szer. Władysław Długosz, szer. Andrzej Mena, szer. Czesław Mróz, szer. Jakub Biedroń.
Powiatowy Urząd Zaciągu do WP w Tomaszowie
Kierownik chor. Ferdynand Rydet (18 kwietnia 1917 r. odszedł do sądu polowego), II oficer chor. Józef Matuszewski (do 26 kwietnia 1917 r.), obsługa biura sierż. Anastazy Bielanin, plut. Jaromir Ruttner, plut. (sierż. tytularny od 12 kwietnia 1917 r.) Michał Grabowicz, kpr. Roman Wrzak, kpr. Ignacy Ostrowski, kpr. Władysław Marzewski, st. szer. Franciszek Lempart, st. szer. Franciszek Kopaczyński, szer. Józef Grudzień, szer. Karol Andruniak, szer. Antoni Pająk, szer. Józef Ptasiński, szer. Szymon Jurczyk, szer. Stanisław Rumowicz, szer. Adam Załoga, szer. Józef Moraczewski, szer. Stanisław Bończa, szer. Jan Bigos, szer. Jan Gaździcki, szer. Jan Kocuper.
30 marca 1917 r. zwolnieni z PUZ Tomaszów: sierż. Antoni Suwaj, plut. Władysław Motylewski, szer. Jan Janczura, szer. Józef Kapłański, szer. Gustaw Schmidt, szer. Jan Sztokało, szer. Michał Sobczak.
Powiatowy Urząd Zaciągu do WP w Biłgoraju
Kierownik ppor. Eugeniusz Niewiadomski, II oficer chor. Mieczysław Bętkowski, obsługa biura sierż. Ferdynand Kandysar, sierż. Jan Poniatowski, kpr. Romuald Kucharski, kpr. Stefan Godziszewski, kpr. Jan Hankus, kpr. Kazimierz Śledziński (do 31 marca 1917 r.), szer. Stanisław Myśliwiec, szer. Jan Masierak, szer. Zygmunt Czyżewski, szer. Jan Dziuba, szer. Ludwik Gibała, szer. Jan Skulina, szer. Tomasz Kowalski, szer. Tadeusz Karwasiecki, szer. Ksawery Kupiec, szer. Władysław Sułek, szer. Franciszek Okrąglak, szer. Tomasz Kowalski, szer. Antoni Maziak, szer. Stanisław Krysakowski, szer. Henryk Wisłocki (do 14 kwietnia 1917 r.), szer. Jan Twaróg, szer. Andrzej Stępkowski.
30 marca 1917 r. zwolnieni z PUZ w Biłgoraju: sierż. Tadeusz Ambroziewicz, kpr. Tadeusz Tryszczyła, kpr. Józef Bohm, kpr. Rudolf Paszczyński, st. szer. Ignacy Szymkiewicz, szer. Władysław Wielgus, szer. Wacław Muszyński, szer. Wawrzyniec Kondel, szer. Wincenty Wąs, szer. Władysław Jodłowski, szer. Franciszek Przywara.
Powiatowy Urząd Zaciągu do WP w Hrubieszowie
Kierownik chor. Karol Wollen, II oficer chor. Stanisław Krzysik, obsługa biura sierż. Fryderyk Frambaich, plut. Leopold Zathey, kpr. Michał Chrostowski, kpr. Ferdynand Markiewicz, kpr. Michał Kotowicz, kpr. Józef Czarnik, kpr. Juliusz Łabuzek, st. szer. Jan Sobecki, st. szer. Aleksander Patronik, szer. Jan Szewczykowski, szer. Antoni Stokowski, szer. Marian Robak, szer. Jan Zawadzki, szer. Jan Kaproń, szer. Karol Jamro, szer. Franciszek Sajewicz, szer. Józef Mirkowicz, szer. Jan Mączyński, szer. Roman Kozłowski, szer. Mieczysław Insler, szer. Józef Jabłoński.
30 marca 1917 r. zwolnieni z PUZ Hrubieszów: kpr. Michał Prestowski, szer. Jan Waychert, szer. Tadeusz Orłowski, szer. Edward Małek, szer. Władysław Szeremet, szer. Antoni Bocianowski, szer. Stanisław Pachuta, szer. Aleksander Kulikiewicz, szer. Jakub Białoń.
Obsada od 1 maja 1917 roku
XVII Główny Urząd Zaciągowy w Zamościu
Kierownik por. Jan Góra, adiutant ppor. Ludwik Szwarzer, podoficer rachunkowy wachm. Franciszek de Nolting, sierż. Antoni Ostróżka, kpr. Wojciech Borcz, szer. Błażej Hryciuk (zdezerterował 10 sierpnia 1917 r.), szer. Franciszek Kątski (do 5 maja 1917 r.), kpr superarbitrowany[1] (przywrócono mu stopień sierż.12 kwietnia 1917 r.) Aleksander Rosenbaum i kpr Stanisław Mikus (obaj od 25 kwietnia 1917 r.), szer. Henryk Plattner (od 19 maja 1917 r.).
Powiatowy UZ w Zamościu
Kierownik od 1 maja 1917 r. ppor. Józef Piotrowski, II oficer od 1 maja 1917 r. chor. Stefan Michno, obsługa biura sierż. Władysław Kowalski, kpr. Bronisław Matuszewski, kpr. Wojciech Biczak, st. szer. (plut. tytularny od 12 kwietnia 1917 r.) Tadeusz Dobrzański, st. szer. Stanisław Lucenko, st. szer. Franciszek Sekuła, szer. Józef Bacz, szer. Józef Jaszczyk, szer. Ignacy Hola, szer. Marian Rządkowski (do 21 maja 1917 r.), szer. Hieronim Szumowski, szer. Władysław Gawlak, szer. Władysław Paw, szer. Juliusz Ratajczak, szer. Tomasz Jaroszyński, szer. Piotr Ziewacz, szer. Edmund Orzechowski, szer. Marian Dobrzański, szer. Julian Gronek, szer. Józef Jabłoński (do 23 maja 1917 r.), od 23 kwiecień 1917 r. (odwołano zwolnienie z 30 marca) szer. Czesław Mróz (do 9 maja 1917 r.), od 4 do 11 maja 1917 r. szer. Henryk Koronny, sierż. Wincenty Terlecki – na kierownika biura zgłoszeń w Szczebrzeszynie, i kpr. Rudolf Świtajło – do biura zgłoszeń w Nieliszu (obaj od 3 maja 1917 r.).
Powiatowy UZ w Biłgoraju
Kierownik chor. Eugeniusz Niewiadomski, od 11 maja 1917 r. por. Bolesław Gratner, II oficer chor. Mieczysław Bętkowski, obsługa biura sierż. Ferdynand Kandysar, sierż. Jan Poniatowski, kpr. Romuald Kucharski, kpr. Jan Hankus, kpr. (plut. tytularny od 12 kwietnia 1917 r.) Stefan Godziszewski, szer. Stanisław Myśliwiec, szer. Jan Maziarek, szer. Jan Dziuba, szer. Zygmunt Czyżewski (do 5 maja 1917 r.), szer. Ludwik Gibała, szer. Tadeusz Karwasiecki, szer. Władysław Sułek, szer. Franciszek Okrąglak, szer. Tomasz Kowalski (do 8 maja 1917 r.), szer. Antoni Maziak, szer. Stanisław Krysakowski, szer. Jan Twaróg, szer. Andrzej Stępkowski, kpr. (od 12 kwietnia 1917 r. plut. tytularny) Władysław Gratner, od 23 kwietnia 1917 r. (odwołano zwolnienie z 30 marca) sierż. Tadeusz Ambroziewicz, kpr. Franciszek Onufrejczyk i kpr. Antoni Niedzielski (obaj od 3 maja 1917 r.).
Powiatowy UZ w Hrubieszowie
Kierownik chor. Karol Wollen, II oficer chor. Stanisław Krzysik, obsługa biura sierż. Fryderyk Frambach, plut. Leopold Zethey, plut. (sierż. tytularny od 12 kwietnia 1917 r.) Karol Broszkiewicz, kpr. Michał Chrostowski, kpr. Ferdynand Markiewicz, kpr. Michał Kotowicz, kpr. Józef Czarnik, kpr. Józef Łabuzek, st. szer. (kpr. tytularny od 12 kwietnia 1917 r.) Jan Sobecki, st. szer. Aleksander Patronik, szer. Jan Szewczykowski, szer. Antoni Stokowski, szer. Marian Robak, szer. Jan Zawadzki, szer. Jan Kaproń, szer. Karol Jamro, szer. Franciszek Sajewicz, szer. Józef Mirkowicz, szer. Jan Mączyński, szer. Roman Kozłowski, szer. Mieczysław Insler, od 23 kwietnia 1917 r. (odwołano zwolnienie z 30 marca) szer. Aleksander Kulikiewicz, szer. Edward Małek oraz szer. Antoni Bocianowski, od 18 maja 1917 r. szer. Kazimierz Dylski.
Powiatowy UZ w Tomaszowie
Kierownik ppor. Wiktor Nehay, II oficer od 23 kwietnia 1917 r. chor. Stanisław Baczyński, od 2 czerwca 1917 r. chor. Władysław Dolais, obsługa biura sierż. Anastazy Bielanin, plut. Jaromir Ruttner, plut. (od 12 kwietnia 1917 r. sierż. tytularny) Michał Grabowicz, kpr. Roman Wrzak, kpr. Ignacy Ostrowski, st. szer. Franciszek Lempart, st. szer. Franciszek Kopaczyński, szer. Józef Grudzień, szer. Karol Andruniak (do 5 maja 1917 r.), szer. Antoni Pająk, szer. Józef Ptasiński, szer. Szymon Jurczyk, szer. Stanisław Rumowicz, szer. Adam Załoga, szer. Józef Moraczewski, szer. Jan Kocuper, szer. Stanisław Bończa, szer. Jan Bigos, szer. Jan Gaździński.
Przysłani do GUZ Zamość na początku maja 1917 r. na czas poboru (od 12 kwietnia 1917 r. mianowani sierż. tytularnymi) do objęcia stanowisk kierowników biur zgłoszeń: st. szer. Aleksander Kobyliński, były chor., szer. Jan Klechowiecki, były chor., st. szer. Michał Młynarski, kpr. Gustaw Dobrzyński, plut. Henryk Ciszewski, szer. Franciszek Dutkiewicz, szer. Tomasz Pluta, szer. Przysiecki Feliks, szer. Władysław Lilpop, szer. Kazimierz Zaborowski, szer. Franciszek Chabrzyk były chor., szer. Józef van Marke de Lummen, st. szer. Jan Sobaczyński, st. szer. Tadeusz Dobrzański, st. szer. Franciszek Pilarski, st. szer. Mieczysław Balasiński, st. szer. Stanisław Ilnicki, st.szer. Leopold Kaczmarek, st. szer. Władysław Sokołowski.
11 maja 1917 r. utworzono I Okręg Inspekcyjny z siedzibą w Warszawie, pod który podlegały komisje przeglądowe w GUZ Zamość: w Zamościu, Biłgoraju, Hrubieszowie i Tomaszowie.
Wyznaczone siedziby komisji zaciągowych
PUZ Zamość: Zamość, Krasnobród, Szczebrzeszyn,
PUZ Biłgoraj: Biłgoraj, Tarnogród, Harasiuki,
PUZ Tomaszów: Tomaszów, Komarów, Łaszczów, Poturzyn,
PUZ Hrubieszów: Hrubieszów, Dubienka, Grabowiec.
16 maja 1917 r. obył się jednocześnie na terenie całego Królestwa Polskiego przegląd ochotników. Niemcy liczyli na 100–150 tys. ochotników do Polnische Wermacht, zgłosiło się kilkuset. Ponieważ akt z 5 listopada nie wywołał spodziewanego entuzjazmu Polaków, z dniem 6 czerwca 1917 r. na rozkaz gen Beselera zamknięto do odwołania wszystkie powiatowe urzędy zgłoszeń i gminne biura zgłoszeń. Wszystkie biura z całym wyposażeniem pozostały, a ich personel przesłano do stacji zbornej w Przemyślu. Główny Urząd Zaciągowy w Zamościu pozostał i nadal przyjmował zgłaszających się ochotników. Po odmowie złożenia przesięgi przez większość legionistów, w sierpniu 1917 r. pozostałość PKP z powrotem przekazano dowództwu austro-węgierskiemu.
Główny Urząd Zaciągowy w Zamościu
16 maja 1917 r. w czasie jednoczesnego przeglądu w Królestwie zwerbował do wojska 200 ochotników
23 listopada 1917 r. w czasie ostatniego przeglądu 49 ochotników,
Z tego powiatowy urząd w Zamościu, odpowiednio 80 i 22 ochotników.
W tym przypadku Polacy z Królestwa wykazali się wyjątkowym rozsądkiem, nie zamierzali być mięsem armatnim. Inny stosunek mieli Polacy z Galicji, dla nich Austria była ich ojczyzną za którą przelewali krew. Oficerowie Polacy z armii austriackiej proponowali wprowadzenie przymusowego poboru, ponieważ powstało państwo polskie.
XVII GUZ w Zamościu, obsada na lipiec 1917 roku
Kierownik por. Maksymilian Marszałek-Milan (od września 1917 r. por. Tadeusz Procner), obsługa biura sierż. Henryk Olszewski, sierż. Karol Broszkiewicz, kpr. Jan Bacz, st. szer. Franciszek Sajewicz.
Na podstawie rozkazu wodza naczelnego Polnische Wehrmacht gen Beselera z dnia 19 października 1917 r., w listopadzie tego roku został przeprowadzony przegląd ochotników do WP. Utworzona została 4 Komisja przeglądowa w Lublinie m.in. dla GUZ w Zamościu. Ochotnicy w Zamościu mieli zgłosić się 23 listopada 1917 r., wszyscy którzy potwierdzili, że złożą obowiązującą przysięgę, na wierność Cesarstwa Niemieckiego, następnego dnia odwiezieni zostali do Lublina.
