
19:59

Przewodnicy
27 stycznia 2014

Temat jest na tyle mało znany, że warto mu poświęcić oddzielną dyskusję na Forum.
Jednym z pierwszych opracowań na temat zamojskich bazylianów jest niewielka książeczka wydana w Zamościu w1938 r. pt. "Z dziejów zakonu bazylianów w Zamościu" Aleksandra Kossowskiego, który będąc pracownikiem Archiwum Państwowego w Lublinie miał dostęp do archiwaliów po zamojskich bazylianach. Dla przewodników, którzy zechcą bliżej zapoznać się z jej treścią - informacja - książka znajduje się w zasobach biblioteki Muzeum Zamojskiego.
Przypominamy, że w dniach 11-12 kwietnia 2015 r. w Muzeum Zamojskim odbyła się Sesja poświęcona Synodowi Zamojskiemu. W trakcie Sesji, podczas wykładu o zamojskich bazylianach - starszy kustosz Muzeum - Maria Rzeźniak prezentowała ww. książkę, podobnie jak pozycję "Kościoły, cerkwie i klasztory Lubelszczyzny w świetle badań archeologicznych", w której przeczytamy o najnowszych ustaleniach dot. Bazylianów w Zamościu. Dużo informacji na ten temat odnajdziemy na s. 172-180 w opracowaniu Artura Witkowskiego i Wiesława Komana - Klasztor i kościół Bazylianów w Zamościu w świetle dotychczasowych badań archeologicznych (wydanie Lublin 2013).
Link: http://www.wkz.lublin.pl/image.....013%20.pdf
Zachęcam uczestników Forum do dzielenia się Waszą wiedzą w temacie.
08:07

Przewodnicy
27 stycznia 2014

Znalazłam dodatkową informację:
"Bazylianom zamojskim prof. Kossowski poświęcił dwie rozprawy drukowane w "Tece Zamojskiej" z r. 1938 oraz w "Rocznikach Humanistycznych" T.IV, 1957 z. 4."
http://bazhum.muzhp.pl/media//.....86-288.pdf
Warto chyba także zajrzeć do tych źródeł.
14:38

13 kwietnia 2015

W dyskusji przydadzą się na pewno informacje zawarte w artykułach Pana Andrzeja Gila: Jan Zamoyski wobec zagadnień wyznaniowych na przykładzie Zamościa przełomu XVI i XVII wieku - http://muzeum-zamojskie.pl/wp-.....df/jz2.pdf oraz Pani Agnieszki Szykuły-Żygawskiej: Folwark w Mocówce koło Zamościa. Przyczynek do badań nad kulturą materialną o.o. bazylianów zamojskich pod koniec XVIII i na początku XIX wieku - http://www.rasil.home.pl/rrh_7.....zykula.pdf. Przypisy podane w artykułach odsyłają nas do kolejnych ciekawych źródeł.
20:03

Przewodnicy
27 stycznia 2014

Zapomniałam o tym materiale p. Agnieszki. Mam go gdzieś w swoich zasobach jeszcze od czasów kiedy interesowałam się cerkwią w Łabuńkach. Dzięki Ewciu za dołączenie tych źródeł. Ja natomiast natrafiłam w internecie na dwa artykuły p. Marii Matuszewskiej w Niedzieli (edycja zamojsko-lubaczowska). W zasadzie nie wnoszą nic nowego ponad wiedzę znaną z innych źródeł, ale dołączam je tutaj jako małą cegiełkę w temacie.
Zakon zamojskich bazylianów
http://www.niedziela.pl/artyku.....bazylianow
Dzieje kościoła św. Mikołaja w Zamościu
http://www.niedziela.pl/wydruk/42952/nd
W świetle prezentowanych materiałów należy zadać sobie kluczowe pytanie. Kiedy sprowadzono do Zamościa bazylianów? W różnych źródłach podawane są różne daty. Najczęściej pojawiają się daty 1700 i 1706 r. Przykładowo Panowie Wiesław Koman i Artur Witkowski w ww. opracowaniu podają datę 1700 r. - cyt. ..."W roku 1699 Anna z Gnińskich Zamoyska usuwa z cerkwi prawosławnych, aby na ich miejsce sprowadzić w 1700 r. Bazylianów"... Natomiast Pani Agnieszka Szykuła Żygawska podaje datę 1706 r. cyt....."W 1706 roku Anna z Gnińskich Zamoyska sprowadziła do Zamościa o.o. bazylianów i osiedliła ich przy unickiej parafii p.w. św. Mikołaja".....
Za datą 1706 opowiada się ponadto M. Matuszewska, natomiast za datą 1700 Jerzy Kowalczyk w Przewodniku po Zamościu (s. 118 - wyd. 1977) cyt...."W 1700 staraniem ordynatowej Anny z Gnińskich Zamoyskiej przy cerkwi zostali osadzeni należący do unii bazylianie"...
Rok 1700 jako data przybycia bazylianów do Zamościa podawany jest także na stronie parafii prawosławnej p.w. św. Mikołaja Cudotwórcy w Zamościu
cyt...."Należy przypomnieć, że parafia została włączona do unickiej diecezji chełmskiej w dniu 5.04.1699 r. a już dziewięć lat wcześniej Anna Zamoyska i bp chełmski Augustyn Łodziata formalnie wyrugowali prawosławnych duchownych. Dlatego liturgię służyli w niej dwaj jabłeczyńscy mnisi, prawdopodobnie realizując plan renowacji i przebudowy cerkwi wg projektu Jana Michała Linka. W 1700 r. zostali oni zastąpieni przez chełmskich bazylianów, którzy z przerwami zarządzali cerkwią do kasaty ich klasztoru w 1865 r.".....
22:58

Przewodnicy
27 stycznia 2014

O zamojskich Bazylianach w Zamościopedii p.Andrzeja Kędziory
01:29

13 kwietnia 2015

Za kronikarzem bazyliańskim: "J. W. Pani Anna Zamoyska Podskarbina W. Koronna przykładney gorliwością nayprincypialnieyszą Prawa Ordynacyi Zamoyskiey zachowuiąc Regułę gdy w pośrodku Bogu poświęconych Katolickiey Religii Kościołów Cerkwie schyzmatyckiey tu w Zamościu [...] cierpieć nie mogła nie tylko Szpetną sprofanowaną herezyą chcąc rekoncyliować Ołtarze, ale razem zarażone teyże herezyi jadem ludzi władzy swoiey podległych uleczyć dusze, na mieyscu wypędzonych syzmatyków o sprowadzenie WW O.O. Bazylianów Unitów starała się , iakąż skuteczną kooperacyą w Roku 1706 przez JWJX Lewickiego na tenczas Episkopa Chełmskiego wprowadzonych solennie przyięła, którzy tak wprowadzeni y przyięci od naywyższego Biskupa Klemensa XI tudzież przez Synod Zamoyski w Roku 1720 potwierdzeni zostali."
Po przeczytaniu powyższego przychylam się do przypuszczeń Aleksandra Kossowskiego, że Bazylianie byli już wcześniej w Zamościu i pracowali w cerkwi podmiejskiej od 1639 r., natomiast cerkiew miejską przejęli dopiero w 1706 r. po przejściu do unii w 1706 r. istniejącego przy niej młodszego bractwa Opieki Bogurodzicy . Dopiero w 1732 r. w celu załagodzenia konfliktów bractwa istniejące przy cerkwi św. Mikołaja zostały podporządkowane przełożonym tamtejszych bazylianów. Ten tok rozumowania przytacza Andrzej Gil w artykule "Opis unickiej cerkwi p.w. św. Mikołaja w Zamościu z 1828 r. na tle dziejów tamtejszych bazylianów".
Już we wcześniej przytaczanym przeze mnie artykule "Jan Zamoyski wobec zagadnień wyznaniowych..." Andrzej Gil opisuje konsekwencje unii w Brześciu z 1596 r. dla prawosławnych mieszkańców Zamościa.
22:15

Przewodnicy
27 stycznia 2014

Zatem zawierzając kronikarzowi Bazylinów przyjąć należy, że objęcie przez Bazylianów cerkwi p.w. św. Mikołaja to rok 1706.
Za jakiego źródła cytujesz Ewcia tego kronikarza?
Gdzie jeszcze poczytać można o zamojskich bazylianach?
...."Na terenie dzisiejszej Polski szczególne znaczenie miały klasztory w Zamościu i Werchracie. (...)Nieprzychylność władz rosyjskich do bazylianów spowodowała, że od 1831 roku prowincja nie miała protoihumena (prowincjała), co praktycznie oznaczało zawieszenie jej działalności. Los bazylianów w Rosji był już przesądzony. Jednak w tym czasie w Polsce (Królestwo Polskie) działało jeszcze 5 klasztorów bazyliańskich (Warszawa, Zamość, Biała, Lublin, Chełm), które jeszcze w 1810 roku zorganizowały się w odrębną Prowincję Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Prowincja ta przetrwała jeszcze do 1864 roku, kiedy władze rosyjskie ogłosiły jej rozwiązanie, a bazylianów umieściły w ostatnim działającym klasztorze w Warszawie, który jednak już w 1872 roku kazano opuścić zakonnikom. Przez kolejne lata, pod panowaniem rosyjskim, nie było miejsca dla bazylianów"....
http://www.bazylianie.pl/?opti.....38;id=2150
Leszek Borys – Historia cerkwi prawosławnej i grekokatolickiej na terenach obecnego powiatu zamojskiego
Zamojski Kwartalnik Kulturalny 1-2 (78-79) 2004
23:38

13 kwietnia 2015

Do bezpośredniego źródła w Archiwum Państwowym w Lublinie nie dotarłam - "Bazylianie w Zamościu" sygn. 10, k. 18-19. Fragment ten, opatrzony przypisem, opublikował Andrzej Gil w artykule "Opis unickiej cerkwi p.w. św. Mikołaja w Zamościu z 1828 r. na tle dziejów tamtejszych bazylianów", zawartym w Zamojsko-Wołyńskich Zeszytach Muzealnych, tom I, Muzeum Zamojskie w Zamościu, Zamość 2003.
20:59

Przewodnicy
27 stycznia 2014

Jan Jakub Zamoyski ordynat zamojski, pułkownik wojsk JKM i Rzeczypospolitej, na prośbę kilkorga mieszczan zamieszkałych na Podwalu, koło klasztoru Bazylianów w Zamościu, zezwala na sprzedaż ich „chałupek” temuż klasztorowi, w związku z planem poszerzenia cmentarza i pomieszczeń klasztornych, 25.06.1773 r.
http://pw.kasaty.pl/index.php/.....6490.html+
Odnośnie cmentarza Bazylianów i wcześniejszych użytkowników cerkwi p.w. św. Mikołaja nie mamy zbyt wielu wzmianek. Wspomina o nim prof Jerzy Kowalczyk w Przewodniku (s. 120 wydania 1977):
cyt."Cmentarz wokół kościoła był grzebalny i jeszcze w 1953 znajdowały się tu 2 zabytkowe płyty nagrobne z zatartymi napisami i późnorenesansową ornamentyką"....
Potwierdzają także jego istnienie wykopaliska archeologiczne:
"Północną część stanowi obecny klasztor, natomiast na części południowej znajduje się kościół p.w. św. Mikołaja i dziedziniec przykościelny, na którego południowej części dawniej znajdował się cmentarz (..) Fundamenty murów klasztoru wzniesiono w dwojakiej konstrukcji. Część ich wykonano jako pełne fundamenty ceglano-kamienne z cegły i łamanego kamienia wapiennego spajanego na zaprawie piaskowo-wapiennej, a część w technologii fundamentu punktowego. Ten ostatni dotyczył przede wszystkim tych partii budynku, które posadowiono na terenie dawnego cmentarza przykościelnego, gdzie w partii posadowienia fundamentów natrafiono na dość liczne pochówki, zachowane in situ oraz inne zniszczone w trakcie budowy klasztoru. Interesującym było odsłonięcie szkieletu z grotem tkwiącym między kręgami, co mogło wskazywać na ofiarę oblężenia miasta. (...) Poziom III - to już nawarstwienia bezpośrednio związane z terenem przykościelnym, związanym z istniejącym tu jego cmentarzem, a powstałe jeszcze przed budową klasztoru. Występowały one na głębokości ok. 0,60-0,70 m pod powierzchnią terenu i również oddawały pierwotne ukształtowanie terenu. (...) W zasypiskach wypełniających krypty kościelne i piwnice klasztorne oraz otoczenie tych obiektów, odkryto wiele fragmentów szkieletów ludzkich i przemieszanych kości, które zalegały także na poziomie posadowienia filarów fundamentowych omawianych budowli, co pozwala na stwierdzenie, że klasztor został wzniesiony na wcześniej istniejącym w tym miejscu cmentarzu. (...) W podziemiach kościoła dotychczas nie objętych żadnymi pracami badawczymi dokonano odgruzowania i oczyszczenia tych pomieszczeń oraz wykonano ich inwentaryzację architektoniczną. Piwnice w znacznej części wypełnione były nasypem złożonym z ziemi przemieszanej z gliną, gruzem ceglanym i kamiennym. W zasypisku odnajdywano fragmenty trumien oraz luźne kości ludzkie. (...) Przypuszczać należy, że piwnice służyły pierwotnie jako miejsce pochówków księży i zakonników. "
http://www.wkz.lublin.pl/image.....013%20.pdf
Jak dotąd nie spotkałam się z żadną mapą Zamościa, na której byłoby oznaczenie tego cmentarza przycerkiewnego/przykościelnego.
15:15

Przewodnicy
27 stycznia 2014

EwaMaria powiedział
cytat za kronikarzem Bazylianów: ....na mieyscu wypędzonych syzmatyków o sprowadzenie WW O.O. Bazylianów Unitów starała się , iakąż skuteczną kooperacyą w Roku 1706 przez JWJX Lewickiego na tenczas Episkopa Chełmskiego wprowadzonych solennie przyięła,
Daty 1706 nie można utożsamiać ze sprowadzeniem Bazylianów do Zamościa przez Annę Franciszkę z Gnińskich Zamoyską, bowiem zmarła ona w połowie 1704 r. (vide dział "Pytania przewodnickie")
Najwięcej użytkowników online: 22
Obecnie online:
1 Gość(i)
Obecnie przeglądają tę stronę:
1 Gość(i)
Statystyki użytkowników:
Posty gości: 0
Użytkownicy: 19
Moderatorzy: 0
Administratorzy: 1
Statystyki forum:
Grupy: 4
Fora: 10
Tematy:36
Posty: 247
Najnowsi użytkownicy:
Administratorzy: admin: 4