Sesja krajoznawcza – Szymon Szymonowic.

Samorząd Przewodników Turystycznych PTTK Województwa Lubelskiego

Koło Przewodników Turystycznych PTTK O/Zamość im. Róży i Jana Zamoyskich

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Szymona Szymonowica w Zamościu

Muzeum Zamojskie w Zamościu

serdecznie zapraszają na sesję krajoznawczą: Szymon Szymonowic w Zamościu i Czernięcinie. W 390 rocznicę śmierci twórcy „Sielanek” w dniach 5 – 7 kwietnia 2019 roku

Program:

piątek 5 kwietnia, godz. 13,00 – 18,00

– powitanie uczestników

– prof. dr hab. Ryszard Szczygieł: „Wokół pochodzenia Szymona Szymonowica”

– prof. dr hab. Henryk Gmiterek: „Szymon Szymonowic i początki Akademii Zamojskiej”

– dr Eugeniusz Janas: „Związki  Szymona Szymonowica z Janem i Tomaszem Zamoyskimi”

– dr Bogdan Szyszka: „Zjazd Naukowy im. Szymona Szymonowica w Zamościu w 1929 r.

miejsce: Muzeum Zamojskie – sala koncertowa

sobota 6 kwietnia, godz. 8,00 – 18,00

wyjazd terenowy: „Dolina rzeki Por – literackim szlakiem Szymona Szymonowica”,

trasa: Batorz – Turobin  – Radecznica – Sąsiadka  – Czernięcin – Nielisz (obiadokolacja w restauracji Marina),

niedziela 7 kwietnia, godz. 9,00 – 12,00

– Zamość. Śladami Szymona Szymonowica.

Zgłoszenia na sesję prosimy przesłać do 20 marca 2019 roku, koszty;

180 złotych – cena obejmuje: 2 noclegi, 2 śniadania, 1 obiad, wycieczkę, ubezpieczenie,

130 złotych – 1 nocleg, śniadanie, obiad, wycieczką, ubezpieczenie,

75 zł – wycieczka, obiad, ubezpieczenie.

Wpłatę prosimy dokonać na konto: PKO S.A. II O/Zamość

 nr 29 1240 2005 1111 0000 1764 7980, PTTK O/Zamość, ul.Staszica 31

z dopiskiem Sz. Szymonowic,  

dane kontaktowe przewodnicy.zamosc@gmail.com

sprawy organizacyjne kol. Maria Rzeźniak tel. 606 366 270

sprawy związane z wycieczką kol. Maria Puźniak tel. 607 918 733

sprawy finansowe kol. Wiesia Zborowska Poździk tel. 693 124 585

 

Herby w dom Zamoyskich. cz. I.

Herbowi stanowili w Polsce elitę państwa. Oprócz króla i kościoła tylko oni mogli posiadać ziemię. Stanowili zwartą i solidarną grupę społeczną. Byli świadomi swojej odrębności, wyższości i siły. Kumulowali wśród „swoich” urzędy, zaszczyty i przywileje. Herb przyznawany był w Polsce całemu rodowi raz na zawsze. Dziedziczenie pomnażało zatem liczbę szlachty. Odmiennie niż w krajach zachodu, gdzie herb nadawano konkretnej osobie i nie był on dziedziczony. W XVIII w. aż 10 % społeczeństwa w Polsce posiadało herb. Towarzyszyło temu silne rozwarstwienie ekonomiczne. Powodowało ubożenie niektórych warstw elitarnych.
Niemniej herb zapewniał ciągłość rodu. Pieczętował przynależność do stanu uprzywilejowanego. Nie inaczej było w przypadku rodu Zamoyskich herbu Jelita. Jan Zamoyski, nie negując polskiego systemu dziedziczenia szlachectwa, asekurował się jednocześnie przed rozdrobnieniem majątku. Gwarantował mu to statut Ordynacji Zamojskiej, którego postanowienia czyniły majątek niepodzielnym, zarządzanym przez najstarszego potomka linii męskiej. Pozwoliło to na utrzymanie Ordynacji niemal w całości do 1944 r.  Innym sposobem na utrzymanie stanu posiadania, a nawet jego pomnażanie, były właściwe ożenki. Z wniesieniem pokaźnego wiana, odpowiednio dobrana partia, wnosiła niejako w dom Zamoyskich herb znakomitego rodu, co gwarantowało koneksje z należnych przywilejów, układów politycznych i społecznych itp.
Analizę herbów wprowadzonych w „dom Zamoyskich” rozpocząć wypada od Jana Zamoyskiego*. Poprzez czterokrotny ożenek wszedł on bowiem w koligacje rodzinne z najpotężniejszymi rodami ówczesnej Rzeczpospolitej: Ossolińskimi, Radziwiłłami, Tarnowskimi, czy też królewską rodziną Batorych. Pierwsza żona Jana Zamoyskiego, Anna Ossolińska była córką chorążego lubelskiego, Jana Ossolińskiego herbu Topór  i Anny Orzechowskiej herbu Rogala. Ślub doszedł do skutku (przypuszczalnie) w 1571 r. Z Ossolińskimi Jan Zamoyski spokrewniony był już wcześniej, poprzez ponowny ożenek ojca, Stanisława Zamoyskiego z ww. Anną Orzechowską (macochą i teściową Jana), siostrą podkomorzego chełmskiego Pawła Orzechowskiego herbu Rogala http://przewodnicyzamosc.pl/archiwa/79 , właściciela zamku w Krupem (od 1577 r.). Ród Ossolińskich wyróżniał się w XVI w. wśród polskich rodów. Należeli co prawda, podobnie jak Zamoyscy, do średniozamożnej szlachty, ale wywyższało ich to, że ród Toporczyków był jednym z najstarszych rodów herbowych. Łączyło ich pokrewieństwo z zasłużonym dla Korony rodem Tęczyńskich. Ponadto Jan Zamoyski dzięki temu ożenkowi korzystał z protekcji i układów kasztelana sandomierskiego, Hieronima Ossolińskiego, prawnego opiekuna Anny po śmierci ojca.
Kolejnym ożenkiem wiąże się Jan Zamoyski z jednym z najpotężniejszych, polsko-litewskim  rodem magnackim, Radziwiłłami herbu własnego Trąby. Długo zabiegał o rękę Krystyny Radziwiłłówny, którą mu obiecano dopiero w 1577 r., po jego nominacji na podkanclerzego koronnego (1576 r.). Wcześniej jako starosta bełski i sekretarz królewski nie stanowił dla Radziwiłłów dobrej partii. Wykorzystywano chętnie jego zapobiegliwość i zaradność, korzystano z usług, ale odmawiano ręki Krystyny. Nawet po ślubie rodzina Radziwiłłów uważała to małżeństwo za mezalians. Niemniej w obliczu wysokiej nominacji Zamoyskiego, postawiono go w poczet cennych sojuszników politycznych w Koronie. Ślub ten był kolejnym, łączącym rody Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Radziwiłłowie trwale wiązali się poprzez ożenki sióstr z koronnymi rodami, zwiększając tym samym swoje wpływy na ziemiach polskich. Zamoyskiemu natomiast małżeństwo z Krystyną Radziwiłłówną zapewniło trwałą pozycję wśród warstwy magnatów. Niestety Zamoyski ponownie owdowiał i szykował się do kolejnego ożenku, sięgając jeszcze wyżej, po rękę bratanicy króla.

  • rody spokrewnione z Zamoyskimi na przykładzie herbu złożonego Jana Zamoyskiego:

Herb Jana Zamoyskiego

 W części drugiej kolejne herby rodów spokrewnionych z Janem Zamoyskim i Tomaszem Zamoyskim, który wprowadził w „dom Zamoyskich” herb znakomitego rodu Ostrorogów.
opracowanie: Ewa Lisiecka
Źródło:
  1. Starodruk z 1642 r. dot. Ossolińskich – herb Topór. Udostępnia Biblioteka Narodowa w Warszawie.
  2. Starodruk z 1564 r. z Biblioteki Radziwiłłów w Nieświeżu – herb Trąby. Podręcznik retoryki z 1645/55 z Archiwum Radziwiłłów – herb Trąby. Dokumenty udostępnia BN W-wa na stronie Polona.