Kalendarium Braci Pomarańskich

K A L E N D A R I U M  Legionistów Pomarańskich
STEFAN  POMARAŃSKI  ps. Borowicz, Michał Zawisza, Stefan Roszko, Nowaczyński
1893 – w Warszawie 7 września urodził się Stefa najstarszy syn Józefa i Marii z Doranttów
1902 – zmarł ojciec Józef
1905 – rozpoczął naukę w rządowym Gimnazjum Rosyjskim w Zamościu
1909 – rozpoczął działalność konspiracyjną, wstąpił do Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”, pierwszych drużyn skautowskich, podjął naukę w polskim Gimnazjum Mariana Rychłowskiego w Warszawie
1910/1911 – drużynowy pierwszej drużyny harcerskiej im. Romualda Traugutta w Warszawie
1912 – wstąpił do Polskich Drużyn Strzeleckich przyjął pseudonim Borowicz
1913 – ukończył kurs instruktorski w Rabce, założył koło drużyniackie w Zamościu
1914 – zdał egzamin maturalny
1914 – w lipcu przeprowadził pluton kursu instruktorskiego Polskich Drużyn Strzeleckich z Królestwa przez granicę do Krakowa
1914 – 6 sierpnia wstąpił do Legionów Polskich jako podoficer 1 Kompanii Kadrowej, brał udział we wszystkich walkach tej kompanii i III batalionu 1 pułku piechoty Legionów (Kielcami, Nowym Korczynem, Opatowcem, Laskami – Amelinem, Limanową, Łowczówkiem).
1914 – 11 listopada awansował na stopień podporucznika
1915 – 30 maja został ranny w bitwie pod Tarłowem
1915 – 25 września odkomenderowany do Polskiej Organizacji Wojskowej w Warszawie
1915 – 15 października objął dowództwo w szkole żołnierskiej i funkcję kierownika komisji wydawniczej Komendy Naczelnej POW
1915 – ślub z Marią z Roszków
1916 – 4 stycznia został dowódcą szkoły podoficerskiej w Warszawie
1916 – objął stanowisko Komendanta Głównego Polskiej Organizacji Skautowskiej
1917 – współorganizował połączenie w/w organizacji ze Związkiem Harcerstwa Polskiego, rozpoczął studia na Uniwersytecie Warszawskim
1917 – 14 lipca został aresztowany przez niemieckie władze okupacyjne i uwięziony w Cytadeli Warszawskiej w sierpniu przewieziony do obozu dla internowanych legionistów w Szczypiornie
1917 – 10 września zbiegł z obozu, po ucieczce zameldował się w ekspozyturze Komendy Naczelnej POW w Lublinie
1917 – 24 września dostał przydział do okręgu VIII POW w Zamościu
1917 – 15 grudnia wraz z bratem Zygmuntem założył „Księgarnię Polską” pod przybranym nazwiskiem Stefan Roszko
1918 – od kwietnia wraz z bratem wydał Kronikę Powiatu Zamojskiego, która w 1919 roku zmieniła nazwę na „Tekę Zamojską”
1918 – objął dowództwo Straży Obywatelskiej powiatu zamojskiego
1918 – 5 listopada skierowany został do Oddziału VII Sztabu Generalnego
1918 – 10 listopada dostał nominację na porucznika
1918 – 16 grudnia przydzielony do Wojskowego Instytutu Naukowego Sztabu Generalnego, następnie do Dep.III ( Wyszkolenia) Ministerstwa Spraw Wojskowych
1919 – 25 lutego objął redakcję tygodnika wojskowego „Wiarus”
1919 – 9 września powołany do organizowania sekcji historyczno-operacyjnej Oddziału III Naczelnego Dowództwa WP; w grudniu awansował na stopień kapitana
1920 – podczas wyprawy kijowskiej pełnił funkcję Komendanta Kwatery Głównej Sztabu Ścisłego Naczelnego Wodza W.P. ; przygotowywał komunikaty wojenne
1921 – na własną prośbę przeszedł do rezerwy
1921 – pełnił funkcję sekretarza Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego
1922 – ukończył studia historyczne
1922 – od czerwca pracował jako asystent w Archiwum Akt Dawnych w Warszawie
1923 – wyjechał do Moskwy i uczestniczył w pracach Specjalnej Komisji Mieszanej dotyczącej rewindykacji Biblioteki Załuskich i Archiwum Koronnego
1925 – ślub z Wandą z Machlejdów
1928 – kandydował do Sejmu z ramienia BBWR w okręgu Zamość, Biłgoraj, Tomaszów
1928 – powołany do czynnej służby wojskowej jako dowódca 36 p. piechoty Legii Akademickiej
1932 – obronił doktorat na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego
1932 – 31 marca objął stanowisko komendanta powiatowego Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego w Warszawie
1933 – zmarła mama Maria
1935 – 30 września przeniesiony w stan spoczynku w stopniu majora
1935 – objął stanowisko dyrektora Archiwum Skarbowego w Warszawie
1936 – objął funkcję dyrektora Wydawnictwa Książek Szkolnych we Lwowie
1939 – wrzesień, dostał przydział do Wydziału Propagandy Naczelnego Wodza marszałka Edwarda Rydza Śmigłego
1939 – walczył w obronie Lwowa, internowany przebywał w obozie na Węgrzech
1939 – w walkach pod Curysową Wolą zginął syn Przemysław
1940 – 1944 w obozie dla internowanych prowadził pracę badawczą nad historią Węgier, uczestniczył w ruchu konspiracyjnym
1944 – w marcu został aresztowany przez Niemców, więziony i torturowany
1944 – 12 sierpnia w powstaniu warszawskim zginął syn Leszek
1944 – 20 października przewieziony do obozu Konzentrationslager Flossenbürg, więzień nr 29244, umiera 15 grudnia
Stefan Pomarański ogłosił wiele prac historycznych i źródłowych szczególnie dotyczących historii powstania styczniowego
JÓZEF  POMARAŃSKI  ps. Wrzos, Wierzba
1896 – 13 marca w Aleksandrówce (Aleksandrów Kujawski) urodził się Józef, średni syn Józefa i Marii z Doranttów
1902 – zmarł ojciec Józef
1909 – rozpoczął naukę w polskim Gimnazjum Mariana Rychłowskiego w Warszawie
1912 – wstąpił do skautingu, członek Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”
1913 – działał w Polskich Drużynach Strzeleckich
1915 – wstąpił do Legionów Polskich
1919 – ślub z Zofią z Rusieckich
1920 – brał udział w wojnie polsko – bolszewickiej
1922 – zdemobilizowany w stopniu rotmistrza
1922 – podjął studia na Wydziale Leśnym SGGW w Warszawie
1924 – rozpoczął prace w Ministerstwie Rolnictwa w Departamencie Lasów
1925 – obronił tytuł inżyniera leśnika
1928 – pracował w terenowej administracji Lasów Państwowych
1929 – został adiunktem w nadleśnictwie Koło
1930 – 1935 pracował jako nadleśniczy Lasów Państwowych w Nadleśnictwie Szadek
1933 – zmarła mama Maria
1936 – objął posadę nadleśniczego w Gidlach
1939 – wstąpił do ZWZ – AK, objął funkcję komendanta powiatu radomszczańskiego, następnie komendanta dywersji
1939 – córka Krystyna ps. „Ossoria” w październiku przy współpracy kolegów ojca wykradła z Naczelnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Warszawie (już w zarządzie niemieckim) mapy lasów i niektóre mapy sztabowe, które przewiezione do nadleśniczówki w Gidlach w późniejszym czasie zostały przekazane na polecenie Komendy Głównej Armii Krajowej do okręgów AK.
1939 – 1942 leśniczówka w Gidlach staje się miejscem zamieszkania osób wysiedlonych z poznańskiego i osób poszukiwanych przez Niemców
1942 – 21 lutego objął stanowisko komendanta podobwodu AK Gidle
1942 – 23 kwietnia został aresztowany przez gestapo i osadzony w więzieniu w Częstochowie
1942 – 1 lipca przewieziony do Konzentrationslager Auschwitz nr 38014
1942 – sierpień zamordowany w KL Auschwitz
Józef Pomarański całe swoje życie poświęcił pracy w Lasach Państwowych, był dobrym organizatorem i nienagannym pracownikiem
ZYGMUNT POMARAŃSKI  ps. Zyga, Brzóska, Środa, Zbyszek
1897 – 20 grudnia w Ciechocinku urodził się najmłodszy syn Józefa i Marii z Doranttów Zygmunt. Ojciec podał datę urodzenia 20 stycznia 1898 roku, aby opóźnić pójście syna do zaborczej armii
1902 – zmarł ojciec Józef
1910 – rozpoczął naukę w polskim Gimnazjum Mariana Rychłowskiego w Warszawie
1912 – wstąpił do Polskiej Organizacji Niepodległościowej „Zarzewie” i drużyny skautowskiej im. Romualda Traugutta
1913 – należał do Polskich Drużyn Strzeleckich
1914 – wstąpił do I Kompanii Kadrowej Legionów Polskich
1914 – ranny pod Kielcami
1915 – ranny w bitwie pod Konarami
1915 – w grudniu dostał przydział do okręgu Piotrowskiego POW
1916- 1917 objął funkcje komendanta obwodu radomskiego, iłżeckiego, koneckiego Polskiej Organizacji Wojskowej
1917 – 1918 – pełnił funkcję komendanta obwodu zamojskiego POW
1917 – 15 grudnia wraz z bratem Stefanem założył „Księgarnię Polską” w Zamościu
1918 – uczestniczył w akcji rozbrajania wojsk austriackich w Zamościu
1919 – 1920 służył w Wojsku Polskim, brał udział w wojnie polsko – radzieckiej
1920 – ślub z Jadwigą z Milanowskich
1921 – przeszedł do rezerwy w stopniu porucznika
1921 – pełnił funkcję kierownika Drukarni Sejmikowej w Zamościu
1931 –zdał egzamin na notariusza w kancelarii Bolesława Lesmana w Zamościu
1931 – wyjechał do Kraśnika, tam objął posadę komornika Sądu Grodzkiego
1932 – pracował jako komornik w Hrubieszowie i Włodzimierzu Wołyńskim
1933 – objął notariat w Kozienicach, zmarła mama Maria
1938 – dostał nominacje na stanowisko notariusza w Zamościu
1939 – organizował struktury Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej w Zamościu i powiecie zamojskim
1939 – 30 października poprosił Prezesa Sądu Okręgowego w Zamościu o zwolnienie z obowiązków notariusza
1940 – 1941 prowadził wraz z rodziną sklep artykułów gospodarstwa domowego
1941 – w lutym został aresztowany przez Gestapo i osadzony w więzieniu na Zamku Lubelskim, następnie przewieziony do Konzentrationslager Auschwitz nr 14140;  w październiku umiera
Pasją Zygmunta Pomarańskiego była muzyka, był autorem wielu utworów związanych ze służbą w Legionach.

opracowanie: Maria Rzeźniak.

Więcej na temat Braci Pomarańskich pod linkiem na naszej stronie: http://przewodnicyzamosc.pl/archiwa/1586

 

 

 

  

Opisy do zdjęć:
  1. Grób Rodziny Pomarańskich, na którym spoczywa Józef (1867-1902) – ojciec Stefana, Józefa, Zygmunta.
  2. Maria Pomarańska (1867-1933) – matka braci
  3. Józef, Zygmunt, Stefan Pomarańscy – ulubieni żołnierze Józefa Piłsudskiego.
  4. Zygmunt Pomarański, komendant ZWZ – AK w Zamościu, zginał 1.X.1941 r. w KL Auschwitz.
  5. Józef (1896-1942); Stefan (1893-1944); Zygmunt (1897-1941) – Bracia Pomarańscy około 1904 r.
  6. Zygmunt Pomarański z pracownikami w księgarni przy ul. Akademickiej w Zamościu.
  7. Major Stefan Pomarański internowany na Węgrzech; zginął w KL Flosseburg 20. XI. 1944 r.
  8. Zygmunt Pomarański, notariusz.
  9. Zygmunt, Stefan i Józef około 1933 r.
  10. Stefan Pomarański (nad Paderewskim); z lewej strony Józef Piłsudski.