Pojechałam pewnej pięknej niedzieli do Orońska, 15 km na południe od Radomia. Właśnie tu, dla uczczenia 100 rocznicy śmierci artysty, w pawilonie wystawowym można było obejrzeć obrazy Józefa Brandta oraz pamiątki po malarzu.
Brandtowie na stałe mieszkali w Monachium, gdzie artysta realizował zamówienia i prowadził szkołę malarską. Malarz aby podkreślić swą polskość podpisywał się Józef Brandt z Warszawy. Lato spędzali w Orońsku, gdzie nasz bohater zamieniał się w przykładnego gospodarza i hodowcę koni. Rozbudował pałac, postawił kuźnię, zmodernizował stajnie, urządził dwie pracownie malarskie – jedną w oranżerii, a drugą zwaną ulem. Do Orońska zjeżdżali się przyjaciele i uczniowie, „Wolna Akademia Orońska”. Napomnienia żony mobilizowały malarza: „Maluj mężuniu, bo pieniędzy potrzeba”.

Józef Brandt urodził się 11 lutego 1841 r. w Szczebrzeszynie, w bogatej rodzinie inteligenckiej z niemieckim rodowodem. Rodzina Brandtów za zasługi otrzymała tytuł szlachecki – herb Przysługa. Dziadek i ojciec byli lekarzami. Ojciec, Jan Alfons był medykiem naczelnym ordynacji zamojskiej, następnie ordynatorem szpitala Dzieciątka Jezus w Warszawie. Pięcioletni chłopiec traci ojca. Jego opiekunami są wujowie ze strony matki, Krystyny z Lesslów. Otrzymał staranne wykształcenie: prywatni guwernerzy, pensja Leszczyńskiego, Instytut szlachecki w Warszawie. Na studia wyjeżdża do Paryża aby kształcić się na inżyniera w Szkole Budowy Mostów i Dróg. Jednocześnie miał pobierać lekcje malarstwa, muzyki i śpiewu. Edukacją młodego Józefa zajmują się wujowie oraz ojciec chrzestny* hrabia Andrzej Zamoyski.

W Paryżu zawiera znajomość z nieco starszym Juliuszem Kossakiem, który wprowadził go w zagadnienia warsztatu malarskiego. Juliusz Kossak odkrywa jego talent, prowadzi na lekcje do innych twórców polskich i francuskich. Józef Brandt z Juliuszem Kossakiem udaje się w podróż na Ukrainę i Podole. Ta podróż zadecydowała o dalszych losach artysty. Malownicze ukraińskie stepy stają się tłem do jego obrazów. W roku 1861 w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie odbyła się pierwsza wystawa, która spotkała się z przychylnością widzów i recenzentów.

       Pałac Brandtów w Orońsku.                               Józef Brandt na koniu

To skłoniło go do podjęcia regularnych studiów malarskich. Studiuje w Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. Zdobywa popularność- zakłada własną pracownię. Razem z Gierymskim stali się przywódcami w środowisku monachijskim – „generałowie”. Lata 60-te i 70-te XIX w. to najdojrzalszy okres twórczości. Płótna Józefa Brandta nagradzano medalami na wystawach w Monachium, Paryżu, Lwowie, Krakowie, Warszawie. Był też wspaniałym nauczycielem, wokół jego pracowni powstała polska kolonia artystyczna. W 1877 r. odbył się ślub wdowy Heleny z Woyciechowskich Pruszakowej, właścicielki Orońska, z malarzem. Józef Brandt zmarł w Radomiu w 1915 r.

Relacja: Maria Puźniak
Zdjęcia: Ewa Samiec

• otrzymaliśmy informację od Pana Jana Makary, z której wynika, że rodzicami chrzestnymi Józefa Brandta byli: Józef Lessel i Marianna Brandt. Dzięki uprzejmości p. Makary publikujemy kopię aktu chrztu Józefa Brandta. Bardzo dziękujemy za sprostowanie.
•