Krorąk Sepherowej[1]
Wycinek z ksiąg uprzywilejowanego prawa ormiańskiego zamojskiego – udostępnia APL
Akta ormiańskie, do których został wpisany krorąk, czyli umowa przedślubna Anny Seferowej, rozpoczyna data 1649 roku, kiedy to ordynatem na Zamościu był Jan „Sobiepan” Zamoyski. Wójtem ormiańskim był w tym czasie Mikołaj Hadziejowicz, a ławnikami: Zachariasz Dolwatowicz, Sołtan Sachwelowicz i Kacper Topałowicz. Jednym z ciekawszych zapisów w aktach upływającej właśnie kadencji obsady sądu ormiańskiego był zapis umowy ślubnej zawartej pomiędzy Anną Owanisowiczówną i Seferem Chiderowiczem. Krorąk został spisany w języku ormiańskim, jednak dla potrzeb sądu przetłumaczony i podany do akt po polsku.
Anna była przypuszczalnie córką Owanisa Dzwonnika[2] ormiańskiego. Młodzi małżonkowie zamieszkali po ślubie w domu pana młodego przy ówczesnej ul. Żydowskiej. Akta miejskie wymieniają już w 1604 r., w potem w 1634 r. tzw. „Dom ormiański” przy ul. Żydowskiej. Dom z jednej strony graniczył ze szpitalem żydowskim[3], a z drugiej strony z domem stolarza Jana Snopka i jego żony. Sefer Chidorowicz był dzwonnikiem kościoła ormiańskiego. Osiem lat po ślubie, w 1658 r. małżeństwo sprzedało dom przy ul. Żydowskiej (obecnie ul. Pereca) Błażejowi Snieciechowskiemu za 500 zł. Anna Snopkowa, wdowa po stolarzu Janie Snopku[4], nadal mieszkała obok posesji Chiderowiczów. Położenie domu Snopków raz określała ulica Horodelska (Zamenhofa), a raz ul. Żydowska (Pereca). Dom przez całą długość działki graniczył zapewne z obiema ulicami.
Panna młoda nie należała do majętnych, o czym świadczy jej skromny raczej posag. Można przypuszczać, że osieroconą po rodzicach kobietą zgodnie z prawem ormiańskich opiekowali się krewni. Świadczy o tym wniesienie do regestru sądu ormiańskiego jej sumy posagowej w wysokości czterdziestu złotych, będącej w przechowaniu matki Auxentego Owanisa, Pani Owanisowej Serhiowiczowej. Suma ta była przypuszczalnie zastrzeżona przez Owanisa Dzwonnika przed sądem dla młodej oblubienicy, bowiem po wpłaceniu jej do sądu ormiańskiego, Auxenty Owanisowicz i jego matka otrzymali wyraźne orzeczenie sądu o uwolnieniu ich z tego zobowiązania. Panna młoda oprócz ww. kwoty, wnosiła w krorąku wiano mężowi w postaci czterech sznurów pereł, srebrnego pasa; grzywny[5] i ubiorów kobiecych. Pan młody zabezpieczał krorąk obdarowując małżonkę połową domu własnego.
Młodzi małżonkowie po załatwieniu formalności wpisu krorąku do akt prawa uprzywilejowanego ormiańskiego zamojskiego mogli pobrać z zabezpieczenia sumę posagu w wysokości 40 złp. Przypuszczalnie pan młody musiał uiścić jakąś opłatę w sądzie za wybranie sumy posagowej, gdyż w akcie jest o tym krótka wzmianka: wydane pieniądze złotych Czterdziesci Panu Sepherowi z tą jednak assecuratią aby zastaną wykupił.
_______________________________________________________________________________________
W sobotę zapisany dnia 9 lutego [1650] wedle starego kalendarza
Przy bytności Sławetnego Pana Zacharyasza Dolwatowicza
Na instantia Sławet[nego] Gabriela Skinderowicza do tego Aktu przybranego
Stanąwszy oblicznie [osobiście] Sepher Chiderowicz y Anna Owaniszowna Małzonkowie przed Sądem y Aktami niniejszymi Prawa uprzywileiowanego Ormianskiego Zamoyskiego Zdrowi będąc na Ciele i Umysle iawnie, iasnie, dobrowolnie podali do Sądu niniejszego Zapis między sobą postanowiony y uczyniony krorąk nazwany Ormienską literą pisany, z przetłumaczeniem iego w ten sposób.
Wycinki pochodzą z Ewangeliarza ormiańskiego – udostępnia BN-Polona
Panie Boze dopomóż na te dobra Rzeczy Wniesienie w Dom Sephera Chiderowicza, od małżonki tegosz P. Sephera Anny Owanisowny a naprzod Czterdziesci złotych gotowych pieniędzy, Pereł Sznurow Cztery, Pasek Srebrny ieden, Grzywnę iedną y nad to wazący, Letnikow[6] tureckich dwa, Perpetuanowy[7] Letnik ieden, Tatarskiego Muchaiera[8] Letnik ieden, Pułczamarkow[9] dwa, Adamaszkowy ieden, drugi Turecki[ego] Muchaieru, Dwa Kabatow Czameltowych[10], Dzienia białego co Pan Bog dał.
Pan Sepher zas przeciw temu ressumuiąc teyze Małzonce swoiey antenues quosuis Creditores[11] zapisuie Pułdomu swego ktory lezy między Stolarzem Snopkiem Mieszczaninem Zamoyskim z iedney, a między Domem Szpitalnym Żydowskim z drugiey strony. Co iest Zapisano pod Pamiętnym [rokiem].
Do Urzędu y Akt niniejszych Prawa uprzywilejowanego Ormianski[ego] Oblicznie przyszedł Sławetny Pan Auxenty Owanisowicz Mieszczanin y Kupiec Zamoyski położył w Sequestrze Sądu tegosz Ormianskiego Czterdzieści złotych Polskich Annie Owanisownie w Posagu danych od Nieboszczyka Owanisa Dzwonnika Ormianskiego, które to pieniądze były w depozycie dotychczas u Pani Owanisowey Serhiowiczowey[12] Matki pomienionego Pana Auxentego, a ze pomienioney Annie Owanisowney nalezały, tedy imieniem Pani Matki swey oddał ie Pan Auxent, y w Sequestrze połozył. Z oddania ktorych pieniędzy do Sequestru Urzędowego, tak Panią Owaniszową, iako y P. Auxentego Owaniszewicza Urząd Ormianski Zamoiski quituie wiecznemi czasy. Co iest zapisano. Tasz Summa aresztowana od Pana Sephera Chiderowicza w Sądzie niniejszym będąc relaxowany areszt, y wydane pieniądze złotych Czterdziesci Panu Sepherowi z tą jednak assecuratią aby zastaną wykupił. Quituią Sequestr Stanąwszy Osobiście przed Urzędem y Aktami niniejszemi Prawa Uprzywileiowanego Ormianskiego Zamoyskiego Uczciwy Sepher Chiderowicz y Anna Owanisowna Małzonkowie, zdrowi będąc na Ciele i Umysle, iawnie, iasnie, dobrowolnie zeznali Isz te złotych Polskich Czterdziesci w Urzędzie ninieyszym to iest w Sequestrze przez pana Auxentego y Matki iego Pani Owanisowey połozone y oddane, odebrali rękoma własnemi od Urzędu. Z którego odebrania Summy zwyz mianowaney sobie w Posagu nalezney Urząd niniejszy (nieczytelny wyraz) Ormianski Zamoyski wiecznemi Czasy quituią, y uwalniaią w formie quitu naydoskonalszey.
______________________________________________________________________________