W Archiwum Zamoyskich przechowywany jest dokument[1] dotyczący nadania wolnizny osadnikom Szarogrodu[2] (obecnie na Ukrainie), miasta wzniesionego przez Jana Zamoyskiego. List datowany 1 marca 1587 r. z Zamościa wystosował Zamoyski do swojego namiestnika w Szarogrodzie. Przyczyną wydania tego zalecenia były skargi mieszkańców wsi Karczmarowa, przynależącej do włości szarogrodzkiej, którzy odmawiali uiszczania podatków w związku z nadaniem im przez nowego właściciela (Zamoyskiego) wolnizny na dziesięć lat. Dotyczyło to zarówno tych mieszkańców, którzy mieszkali w tej wsi wcześniej, tj. kiedy należała do biskupa, jak i tych którzy tam później osiedli, tj. w czasie kiedy weszła ona w posiadanie Jana Zamoyskiego.
Zamoyski informuje urzędującego namiestnika, także następujących po nim, że ludzie ci nie są zobowiązani płacić żadnych podatków i wypełniać innych powinności. Zakazał namiestnikom wyrządzania jakiejkolwiek krzywdy i ubliżania poddanym włości szarogrodzkiej z powodu odmowy przez nich płacenia podatków. Jednocześnie, nowo osiadłych mieszkańców obdarzył wolnizną do lat czternastu.
Jan Zamoysky z Zamosczia etc.
Wszem wobecz y każdemu zosobna oznaymuię iż za prośbami poddanych moich ze wsi Kaczmazowa [Karczmarowa] do Zamku mego Szarogrodka [później Szarogrodu] należacey: zostawiłem ich przy tym ze czi [ci] poddani, którzy za Dzierzenia Biskupiego [będącą własnością biskupa kamienieckiego]: y także tez czi którzy za obięciem moim tey tam wsi zaraz osiedli maią miecz [mieć] wolność do lat Dziesiąci. A czi którzy nowo przychodzić bendą y budować się, czi maią miecz woley [wolniznę] od czaszu przysczia [od czasu osiedlenia się] swego do czternastu lat. Czi przerzeczeni ludzie wsi Kaczmazowa nie maią żądnych czynsow, podatkow ani powinności płaczicz albo pełnicz. Bendzie też im wolno za wiadomością Namiestnika mego szarogrodzkiego stawki sobie szypacz ku potrzebie y ku pozytku swemu. Athak roskazuię Namiestnikowi memu szarogrodzkiemu y inem napotym będączym, aby ich według thego listu mego zachowali y żadny yem krzywdy y ubliżenia nieczynili. Dla lepszego świadectwa pieczęcz moia do thego listu iest przyczisniona, y ręką swą własną podpisał w Zamosciu A.D. 1 marca 1587 Jan Zamoyski.
opracowanie Ewa Lisiecka
[1] AGAD. Archiwum Zamoyskich. Seria II korespondencji. „Kontrakta i umowy prywatne” Jana Zamoyskiego. sygn. 641. skan 14.
