W Zamościu w 1809 roku znajdował się utworzony jeszcze przez Austriaków zespół szkół średnich:

                                   Cesarsko Królewskie Gimnazjum w Zamościu

Akademia Zamojska została przekształcona od rozpoczęcia roku szkolnego 3 listopada 1784 roku w gimnazjum rządowe, podległe pod Lwowską Komisję Edukacyjną. Znajdowało się w budynku akademickim. W gimnazjum miały być wykładane religia, łacina, greka, historia, geografia, historia naturalna i matematyka.

                                    Obsada Gimnazjum w 1809 roku

 dyrektor gimnazjum Anton Oelberg,

prefekt ksiądz Michael Dombrowski,

nauczyciel w klasie poetyki  Nikolaus Janowski,

nauczyciel w klasie retoryki  Johann Birner,

nauczyciel w najwyższej klasie gramatyki (grammatices classe in suprema) Johann Sierpinski,

nauczyciel w środkowej klasie gramatyki (grammatices classe in media) Antoni Bietkowski,

nauczyciel w najniższej klasie gramatyki (grammatices classe in infima) Jędrzej Pruski,

nauczyciel języka greckiego vacat,

nauczyciel religii jako suplent (zastępca etatowego nauczyciela) prefekt gimnazjum,

korepetytorzy wszyscy nauczyciele gimnazjum douczający uczniów za dodatkową opłatą.  

                               Cesarsko Królewskie Liceum w Zamościu

Po zatwierdzeniu Ordynacji Zamojskiej w 1786 roku, cesarz Józef II zezwolił na wcielenie dóbr będących uposażeniem dawnej akademii. Ordynaci jako wieczyści kuratorzy zobowiązani zostali do utrzymywania liceum w Zamościu. 12 lutego 1789 roku we Lwowie ukazało się zawiadomienie o obsadzie katedr w zamojskim liceum, które miało zacząć funkcjonować w szkole głównej od 1 maja 1789 roku. Profesorska zwyczajna katedra historii powszechnej z którą połączono numizmatykę i dyplomatykę; nauczyciel ekstraordynaryjny w obsadzie katedry historii powszechnej naturalnej, fizycznej geografii i technologii; profesorska zwyczajna katedra pięknych umiejętności oraz wykładanie łacińskich i niemieckich autorów.

                                   Obsada personalna Liceum w 1809 roku

dyrektor (licealdirektor) dr filozofii Josef Rudolf Zappe,

senior Johann Hoffmann był jednocześnie profesorem fizyki,

wykładowca matematyki Stephan Kertesz,

wykładowca logiki, metafizyki i filozofii Michael Winnicki,

wykładowca historii naturalnej  jako suplent Josef Franz Królikowski,

wykładowca fizyki Johann Hoffmann,

katecheta Stephan Kurylowicz.

 Klasa Politechniczna w liceum

nauka rysunku i architektury Henryk Ittar,

nauka rysunku Benedykt Ittar.

Po pokoju w Schonbrunn zawartym 14 października 1809 roku Austria przekazała Księstwu Warszawskiemu zagarnięte ziemie podczas III zaboru oraz okręg zamojski. W Zamościu pozostał Zespół Szkół Zamojskich.

Szkoły imienia Zamoyskich w Zamościu (w latach 1809-11)

           W końcu 1809 roku przekształcono szkoły zamojskie w szkołę wojewódzką. Kuratorem wieczystym szkoły został ordynat Stanisław Kostka Zamoyski, który z byłego funduszu akademickiego miał zapewnić jej utrzymanie.

Mieściła się w budynku dawnej Akademii, który został przejęty na potrzeby koszar piechoty w garnizonie zamojskim. Kurator zdecydował o przeniesieniu szkoły z twierdzy zamojskiej w 1811 roku do Szczebrzeszyna.

Obsada personalna Wojewódzkiej Szkoły imienia Zamoyskich

prefekt ks Michał Dąbrowski,

dyrektor dr filozofii Józef Rudolf Zappe, w 1811 roku wyjechał do Wiednia,

profesorowie Jędrzej Pruski, w październiku 1809 roku przeszedł na ekonoma lazaretu wojskowego w Zamościu; Michał Winnicki; Jan Nepomucen Sierpiński; Antoni Bietkowski; Józef Królikowski, w czerwcu 1809 roku został urzędnikiem prefektury w Zamościu.

Szkoły imienia Zamoyskich do Szczebrzeszyna przeniesionych (w latach 1811-13)

Była to szkoła prywatna wydziałowa [1], kurator wieczysty dążył do podniesienia jej do rzędu departamentowych (wojewódzkich). [2] Powstała w Szczebrzeszynie szkoła 6 klasowa, podzielona na 3 oddziały, w każdym dwie klasy. Było tylko 6 profesorów. Rozpoczęcie nauki wyznaczył kurator wieczysty na dzień 1 września 1811 roku. [3]

Dla pomieszczenia przeniesionej szkoły wieczysty kurator nakazał przebudować duży murowany budynek. Szkoła została umieszczona w nowo-wybudowanym budynki: gmach prawie nowy na środku rynku [4] murowany jednokondygnacyjny, kryty gontem. Zawierał siedem pomieszczeń z podłogami drewnianymi: 6 klas dla uczniów, laboratorium tylko rysunkowe, mieszkanie dla stróża, z boku sklepiki (przesklepione niewielkie pomieszczenia) do składowania opału i innych rzeczy szkolnych. Po planowanej nadbudowie o kolejną kondygnację, miały być tam umieszczone muzeum z biblioteką, przeniesiona z parteru sala rysunkowa, przeznaczona też na salę egzaminacyjną. Na parterze w miejscu sali rysunkowej, miało powstać laboratorium chemiczne.

Do biblioteki szkolnej zaczęto przenosić z fortecy zamojskiej resztki zbiorów biblioteki akademickiej oraz gimnazjum.

Obsada personalna szkoły

rektor szkoły wyznaczony przez kuratora ks Michał Siekierzyński proboszcz szczebrzeszyński, wykładał religię i moralność we wszystkich klasach oraz język francuski,

nauczyciele

 1. Michał Winnicki wykładał logikę, historie naturalną, prawa natury, prawa narodów i politycznego, ekonomiki i konstytucji Księstwa Warszawskiego,

2. Jan Sierpiński wykładał literaturę polską i łacińską w klasach IV-VI,

3. Antoni Bietkowski wykładał historię powszechną i polską oraz geografię we wszystkich klasach,

4. Jan Koziołkiewicz wykładał matematykę, w październiku 1811 roku sam zrezygnował ze stanowiska; na jego miejsce przyszedł dominikanin ks Dionizy Tarnowski, oprócz matematyki nauczał religii i moralności,

5. Alojzy Truss wykładał fizykę,

6. Jan Szyndlarski profesor szkoły elementarnej w Szczebrzeszynie nauczał języka niemieckiego,

7. Józef Dzaczkowski uczeń V klasy nauczał rysunku we wszystkich klasach; od roku szkolnego 1811/1812 roku nauczycielem kaligrafii i rysunku został Teraszkiewicz,

8. kollaborator [5] Stanisław Godziszewski nauczał łaciny oraz języka polskiego.

9. Medyk szkolny Franciszek Lasocki chirurg, wykładał historię naturalną.

 10. Jan Pruski – w latach 1811-1812 figuruje w szkole szczebrzeszyńskiej Jan Pruski, ale nie profesor tylko wyróżniający się uczeń 1 klasy.

Początkowo szkoła nie posiadała biblioteki, wykładowcy korzystali ze swoich prywatnych księgozbiorów. Uczniowie sami mieli zaopatrywać się w książki.

Kurator zalecił aby jakiś weteran lub inna zdatna osoba uczyła młodzież musztry.

 Program szkoły, wykładane przedmioty:

języki – polski, niemiecki, francuski, grecki i łaciński,

przedmioty – religia i moralność, historia powszechna, historia polski, geografia, historia naturalna, algebra, matematyka teoretyczna, miernictwo praktyczne, logika, fizyka, prawo polityczne, ekonomika krajowa, konstytucja Księstwa Warszawskiego, kaligrafia, rysunki.

Religia

w każdą niedzielę i święta w kościele parafialnym nauka z Ewangelii dla młodzieży, codziennie w klasach  I, II i III nauka katechizmu,

 Język polski i łaciński

nauka języka polskiego i łacińskiego w klasach I-IV, w wyższych V-VI język łaciński, polski i literatura,

Rachunki

nauka w klasach I-III,

Historia powszechna

nauka w klasach I-VI,

 Geografia

nauka w klasach I-VI,

Historia naturalna (dzieje przyrodzenia)

nauka w klasach I-VI,

Matematyka i algebra

nauka w klasie IV,

Miernictwo praktyczne

nauka w klasach V-VI,

 Logika

nauka w klasie V,

 Fizyka

nauka w klasach II-VI,

Prawo polityczne

nauka w klasie IV,

Ekonomika krajowa

nauka w klasie V,

Konstytucja Księstwa Warszawskiego

nauka w klasie VI,

Kaligrafia

nauka w klasach I-III,

Rysunki

nauka w klasach I-VI, trzy razy w tygodniu,

Język grecki

nauka w klasach III-V,

 Język  francuski

nauka w klasach I-IV,

Język  niemiecki

nauka w klasach I-IV,

 Klasa początkująca

nauka czytania po polsku, łacinie i niemiecku, początki rachunków, historii i katechizm.

W 1812 roku część pomieszczeń szkolnych zajęły przeniesione z twierdzy zamojskiej urzędy powiatowe. Dopiero po ich usunięciu 15 września 1812 roku rozpoczęto rok szkolny.

 Szkoła wydziałowa im. Zamoyskich w Szczebrzeszynie (w latach 1814-17)

        Wieczysty kurator szkoły przebywając w Warszawie nie mógł się zajmować na bieżąco sprawami szkoły. Dlatego do nadzorowania szkoły w 1814 roku wyznaczył na zastępcę kuratora infułata zamojskiego ks. Józefa Szczepana Koźmiana.

 Obsada personalna

rektor szkoły ks. Michał Siekierzyński  zmarł w Szczebrzeszynie w 1814 roku,

zastępca rektora jeszcze podczas choroby rektora został zastępcą jego senior (pierwszy profesor) Michał Winnicki, w latach 1814-16 zarządzał szkołą z polecenia kuratora, jako zastępca rektora, zmarł w1816 roku; obowiązki zastępcy rektora objął z porządkiem senior (pierwszy profesor) Jan Sierpiński, tymczasowy zastępca rektora w latach 1816-17,

                                                    profesorowie

 Michał Winnicki profesor metafizyki, logiki i filozofii,

1. Jan Sierpiński profesor języka polskiego, łaciny, literatury,

2. Antoni Bietkowski profesor języka niemieckiego,

3. kollaborator Tomasz Boczarski nauczyciel języka polskiego, łaciny i arytmetyki, od 1817 roku adiunkt Komisji Wojewódzkiej w Lublinie,

4. ks. Dionizy Tarnowski profesor matematyki, w maju 1816 roku usunięty przez zastępcę kuratora ze szkoły, odszedł na kapelana do 5 pułku piechoty liniowej; od 1816 roku nauczał matematyki Jan Sierpiński,

5. Alojzy Truss profesor fizyki, chemii, technologii i historii naturalnej,

6. Teraszkiewicz nauczyciel kaligrafii i rysunku,

7. ks. Dionizy Tarnowski od 1814 roku zastępca profesora logiki i nauczyciel religii, usunięty przez zastępcę kuratora; od 1815 roku lekcję religii prowadził ks Bystrzycki wikariusz szczebrzeszyński,

8. kollaborator Stanisław Godziszewski język polski, łacina, język francuski.

W 1814 roku program nauczania uległ niewielkiej modyfikacji.

Do programu nauki fizyki wprowadzono klasę I o nauczaniu fizyki i chemii (o powietrzu) oraz w klasie VI astronomię.

Zamiast prawa politycznego i ekonomiki krajowej w prowadzono nauki filozoficzne w klasach IV-V.

                    Główna[6] szkoła imienia Zamoyskich (w latach 1818-21) 

                                Obsada personalna szkoły

rektor od 1818 [7]roku ks. Marcin Gosiewski, [8]

Struktura szkoły nie zmieniona, 6 klas podzielonych na 3 oddziały, sześciu profesorów,

 nauka religii

podzielona na 3 oddziały, nauczał ks. Adam Trembliński komendarz [9]kościoła szczebrzeszyńskiego, zmarł w 1819 roku,

nauka obyczajowa

nauczyciele i profesorowie zobowiązani są trzymać w kolejności, tygodniowy nadzór nad uczniami, nie tylko pilnują przestrzegania porządku, również nauczają odpowiednich obyczajów,

 prawo przyrodzone

po wyłożeniu uczniom nauk religijnych i obyczajowych, rektor zorganizował w klasach IV-VI kurs prawa,

język polski i łaciński z literaturą

nauczyciel Stanisław Godziszewski,

 literatura i poezja polska

w klasach I-VI profesor Jan Sierpiński,

 literatura i poezja łacińska

w klasach IV-VI profesor Jan Sierpiński,

archeologia

wprowadzona dla klas wyższych przez rektora zamiast języka greckiego,

1. niemiecki

podzieleni na trzy oddziały, profesor Antoni Bietkowski,

1. francuski

podzieleni na trzy oddziały, wykładowca nauczyciel Stanisław Godziszewski,

geografia

profesor historii Antoni Bietkowski,

 historia powszechna i historia polski

profesor Antoni Bietkowski,

 arytmetyka

profesor Jan Sierpiński,

       technologia dla ożywienia przemysłu w gospodarstwie domowym rzemiosłach i handlu

profesor fizyki Alojzy Truss,

 logika czyli sztuka myślenia

zastępca profesora ks. Adam Trembliński,

 fizyka

zastępca profesora Alojzy Truss,

geometria

profesor Jan Sierpiński, ponadto geometria praktyczna w wyższych klasach V-VI,

kunszta

kaligrafia w klasach I-II, rysunki w klasach I-VI, podział na oddziały, nauczyciel Teraszkiewicz, zmarł w 1820 roku.

W 1819 roku doszło do umowy pomiędzy Komisją Rządową Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Królestwa Polskiego a Ordynatem Stanisławem Kostką Zamoyskim w sprawie zabezpieczenia funduszy na utrzymanie szkół w Szczebrzeszynie. Za zajęte budynki akademii rząd zobowiązał się wypłacić odszkodowanie, pod warunkiem użycia całej sumy na potrzeby szkolne. Przyznano Ordynatorowi prawa wieczystego kuratora nad szkołami w Szczebrzeszynie. W ciągu 3 lat Ordynat za część otrzymanych funduszy miał nabyć dobra ziemskie, które wcielone do ordynacji z wcześniejszymi dobrami szkolnymi Bukowiną, Chmielkiem, Rakówką i Zawadką, wspólnie będą stonować wieczysty fundusz na utrzymanie szkoły Zamojskiej pod zarządem Kuratora i jego następców. W 1823 roku Stanisław Kostka Zamoyski włączył do Ordynacji ze swego alodialnego majątku wioski Gruszka Zaporska, Gaj, Podlesie, Zaporze i Branewkę. Ponadto w ciągu 3 lat Ordynat został zobowiązany do wystawienia w Szczebrzeszynie nowego budynku szkolnego. [10]

Od 1822 roku szkoła otrzymała status szkoły wojewódzkiej, była sześcioklasowa ale nauka trwała 7 lat, ponieważ ostatnia VI  klasa była rozłożona na dwa lata.

         W 1822 roku Ordynat Stanisław Kostka Zamoyski wyznaczył zarządcę ordynacji Mikołaja Malhomme kuratorem dozorczym; zastępcą kuratora wieczystego szkoły zamojskiej.

W roku szkolnym 1822/23  grono profesorskie

rektor: ks. Marcin Gosiewski,

profesorowie: Jan Sierpiński; Antoni Bietkowski; Alojzy Truss,

zastępcy profesorow: Stanisław Godziszewski; magister teologii ks. Dominik Przybylski komendarz kościoła szczebrzeszyńskiego nauczał religii od 1822 roku, od 1825 roku proboszcz w Targowisku,

nauczyciel religii: ks. Jan Iwaszkiewicz,

zastępcy nauczycieli: Franciszek Wojtasiewicz; Ignacy Lojola Rychter (nauczyciel języka polskiego i łaciny 1820-22); Feliks Gawłowski,

od 1823 roku przybyli

dr medycyny i chirurg Jan Zienkowski; ks. Wojewódzki (na miejsce ks. Przybylskiego) lekcje religii; zastępca nauczyciela Teofil Borzęcki uczył filozofii.

W 1822 roku Dom Szkolny wzniesiony kosztem wieczystego kuratora szkoły został ukończony. W tm roku do wybudowanych budynków szkolnych na Przedmieściu Zamojskim (na osi traktu zamojskiego) została przeniesiona szkoła wojewódzka w Szczebrzeszynie.

Składała się z centralnie położonego głównego trzykondygnacyjnego budynku szkolnego od strony wschodniej oraz usytuowanych do niego równolegle czterech piętrowych oficyn, po dwie z każdej strony. W głównym budynku na parterze i pierwszym piętrze znajdowały się sale lekcyjne oraz sala egzaminacyjna. Na najwyższej kondygnacji znajdowały się pracownie: fizyczna, chemiczna i rysunkowa oraz biblioteka. W oficynach mieszkania profesorów i rektora. Oficjalne otwarcie nastąpiło w 1823 roku.[11]

W 1824 roku biblioteka byłego Liceum Zamojskiego została włączona do biblioteki szkoły, nadzór biblioteki z polecenia wieczystego kuratora powierzono Stanisławowi Godziszewskiemu.

W rocznicę instalacji Szkoły Wojewódzkiej imienia Zamoyskich, w dniu 1 października 1825 roku profesor literatury i języka polskiego Teodozy Sierociński wygłosił mowę na popisie publicznym uczniów.

                        Szkoła wojewódzka imieniem Zamoyskich (w latach 1824-26)

            Władza dozorcza szkoły: kurator dozorczy Mikołaj Malholmme.

Obsada personalna szkoły:

 rektor, zastępca prefekta, 6 profesorów, 5 nauczycieli, 1 kollaborator.

W 1824 roku odbyła się instalacja prefekta szkoły ks. Iwaszkiewicza [12]nauczyciela religii i moralności.

                W 1824 roku zastępca profesora Truss został przeniesiony do Szkoły Wydziałowej Żuromińskiej ; nauczyciel matematyki Franciszek Wojtasiewicz oraz zastępcy nauczycieli Chmielewski i Teofil Borzęcki (po ukończeniu nauki nauczyciel w szkole wyższej realnej w Kielcach) wysłani zostali do doszkolenia na Uniwersytecie Warszawskim.

Na ich miejsce przeniesiono do Szczebrzeszyna Ksawerego Pasiutewicza z Liceum Wołyńskiego; Filipa Zabawskiego magistra teologii z Uniwersytetu Warszawskiego – na profesora klas niższych; ks. Jana Horoszewicza magistra teologii z Uniwersytetu Warszawskiego do tymczasowego nauczania historii i geografii; Stanisława Kiewlicza kandydata filozofii z Uniwersytetu Wileńskiego.

W 1825 roku został sprowadzony przez kuratora wieczystego szkoły z Uniwersytetu Wileńskiego kandydat filozofii Józef Żuchowski.

Na polecenie Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w 1824 roku wyznaczono stałych nauczycieli do klas początkowych I-II: Stanisława Godziszewskiego i przybyłego Filipa Zabawskiego. Wcześniej co rok się zmieniali się nauczyciele w klasach niższych.

Do klas niższych przyjmowano chłopców po ukończeniu 9 lat, każdy powinien posiadać mundurek szkolny. W 1825 roku klasa pierwsza miała dwa oddziały, z tej przyczyny zwiększyła się liczba nauczycieli.

Obsada personalna w roku szkolnym 1824/25 i 1825/26

zastępca rektora ks. Marcin Gosiewski,

prefekt ks. Jan Iwaszkiewicz,

 nauka religii i moralności

we wszystkich klasach moralność i religia w kl. I-VI  ks. Jan Iwaszkiewicz,

I klasa początkowa

język polski z łaciną wykładał profesor klas niższych Stanisław Godziszewski oraz

geografię i arytmetykę,

II klasa początkowa

język polski z łaciną wykładał Filip Zabawski (absolwent szkoły z 1818 roku) profesor klas niższych oraz arytmetykę, geografię, historię powszechną i polski,

język polski i literaturę wykładał profesor Teodozy Sierociński,

 III klasa

gramatyka profesor Jan Sierpiński,

 IV klasa

literatura prof. Jan Sierpiński,

klasy V-VI

pedagogika w klasach wyższych IV-VI razem połączonych, wykładowca Teodozy Sierociński,

łacina

w klasach: III profesor Jan Sierpiński, IV zastępca profesora Stanisław Kiewlicz, V z literatury lacińskiej profesor Jan Sierpiński (w 1 półroczu), w 2 półroczu profesor Stanisław Kiewlicz; VI w 1 półroczu Jan Sierpiński, w 2 półroczu Stanisław Kiewlicz,

 greka

w kl. IV profesor Jan Sierpiński, w kl. V-VI zastępca profesora Stanisław Kiewlicz,

1. francuski

w kl. III zastępca profesora ks. Jan Horoszewicz, IV-VI profesor Teodozy Sierociński, od 1826 roku nauczyciel Józef Kamieński w kl. III-VI,

1.   niemiecki

profesor Antoni Biedkowski  klasy III-VI,

geografia

zastępca profesora ks. Jan Horoszewicz w kl. III-V,

od 1825 roku

w kl. I w pierwszym półroczu zastępca prof. ks. Jan Horoszewicz, w 2 półroczu kollaborator Julian Ładowski,

w kl. II-V zastępca prof. Józef Żuchowski,

w kl. VI zastępca prof. Ksawery Pasiutewicz,

historia powszechna i polska

w klasach III-VI zastępca prof. ks. Jan Horoszewicz,

od 1825 roku

w kl. II zastępca prof. Stanisław Godziszewski,

w kl. III-VI zastępca prof. Józef Żuchowski,

 matematyka

w kl. I zastępca profesora ks. Jan Horoszewicz

w kl. II-VI  geometria algebra i geografia fizyczno-matematyczna zastępca profesora Ksawery Pasiutewicz,

nauki przyrodzone

klasa I historia naturalna wykładowca kollaborator Julian Ładowski,

klasy II-VI dr medycyny profesor Jan Zienkowski, który niesie pomoc uczniom w przypadku słabości ich zdrowia,

od 1825 roku

1. I rektor ks. Marcin Gosiewski,

2. II-VI prof. Jan Zienkowski,

fizyka

w klasach II-VI prof. Jan Zienkowski,

chemia

w klasach V-VI prof. Jan Zienkowski,

kaligrafia

w klasach I-II kollaborator Julian Ładowski,

 rysunki

w klasach I-VI nauczyciel Feliks Gawłowski.

Dodatkowo profesor Jan Zienkowski poza godzinami pracy obowiązkowej, we wtorki i czwartki po południu wykładał uczniom kl. V-VI przedmioty techniczne do gospodarstwa wiejskiego.

Wieczysty kurator szkoły w 1824 roku obiecał utworzyć specjalny fundusz na zakup pomocy naukowych, od 1825 roku rozpoczęto zakupy wyposażenia pracowni chemicznej, fizycznej i matematycznej

W 1825 roku profesor Michał Szubert Uniwersytetu Królewsko-Warszawskiego, z ogrodu botanicznego w Warszawie, przysłał nasiona różnych roślin. Profesor nauk przyrodniczych Jan Zienkowski, do czasu urządzenia ogrodu botanicznego hodował je w wynajętej zagrodzie.

                     Szkoła wojewódzka zamojska w Szczebrzeszynie (w latach 1827-1830)

 Władza dozorcza szkoły w latach 1827-30

1. kurator dozoryczy Mikołaj Malhomme, generalny rządca dóbr OZ, zmarł w 1849 roku,

2. inspektor Antoni Bietkowski, emerytowany prof. szkoły zamojskich.

W 1827 roku rektor ks. Marcin Gosiewski proboszcz szczebrzeszyński, za brak niezbędnego ładu i porządku w szkole został pozbawiony stanowiska  rektora szkoły, chociaż szkoła była prywatną i zarządzenia władz oświatowych ją nie obowiązywały, w 1827 roku rektor pod naciskiem władz oświatowych wprowadził karę chłosty, stało się to powodem protestów uczniów, na jego miejsce zastępcą rektora został mianowany przez kuratora profesor Jan Zienkowski.

W 1827 roku przybył profesor Karol Szuszkowski wykładowca języka francuskiego oraz profesor Adam Skirmut wykładowca geografii z Liceum Krzemienieckiego. W jednym z oddziałów klasy I przyjął bezpłatnie nie zajęte godziny szkolne profesor Antoni Maciszewski. Kollaborator Julian Ładowski w 1827 roku przeszedł na nauczyciela w szkole przy cerkwii gr-kat w Rakołupach, proboszczem był prefekt ks. Jan Iwaszkiewicz.

W 1827 roku przybył Józef Kamieński na miejsce byłego profesora Bietkowskiego, który pełni obowiązki inspektora.

Pełniący obowiązki profesora ks. Jan Horoszewicz został w 1829 roku przeniesiony na nauczyciela do Hrubieszowa.

W 1829 roku Franciszek Kowalski otrzymał posadę nauczyciela polskiego i literatury po Teodozym Sierocińskim, który opuścił Szczebrzeszyn. W tym roku zmarła mu żona Zofia, rok wcześniej syn Władysław.

                                    Obsada personalna szkoły 1826/27 – 1828/29 – 1829/30

zastępca rektora Jan Zienkowski,

prefekt szkoły ks. Jan Iwaszkiewicz,

                               nauka religii i moralności

we wszystkich klasach prefekt szkoły ks. Jan Iwaszkiewicz unicki dziekan szczebrzeszyński,

język polski

w klasie I Stanisław Godziszewski zastępca profesora,

w klasie II Filip Zabawski magister teologii zastępca profesora

 literatura polska

w klasach I oraz II-VI profesor Teodozy Sierociński,

                                język łaciński

w klasie I zastępca profesora Stanisław Godziszewski,

w klasie II zastępca profesora Filip Zabawski,

w klasie III zastępca profesora Józef Kamieński,

w klasie IV profesorowie Teodozy Sierociński i Jan Sierpiński,

w klasie V-VI zastępca profesora Stanisław Kiewlicz kandydat filozofii,

 język grecki

w klasie IV profesor Jan Sierpiński,

w klasie V-VI zastępca prof. Stanisław Kiewlicz,

 język niemiecki

w klasie III prof. Jan Sierpiński,

w klasach IV-VI zastępca prof. Józef Kamieński,

 język francuski

w klasie III-IV zastępca prof. Józef Kamieński,

w klasie V-VI zastępca prof. Karol Szuszkowski,

 geografia

w klasie I zastępca prof. Stanisław Godziszewski,

w klasie II zastępca  prof. Filip Zabawski,

w klasie III-VI prof. Józef Żuchowski,

w klasie VI  geografia fizyczna zastępca prof. Ksawery Pasiutewicz (zlikwidowane wykłady w 1828 roku),

 historia powszechna i polska

w klasie II historia powszechna prof. Jan Sierpiński i historia polski prof. Józef Żuchowski,

w klasach III-VI prof. Józef Żuchowski,

 matematyka

w klasie I arytmetyka zastępca prof. Filip Zabawski,

w klasach II-IV arytmetyka z geometrią nauczyciel [13] Adam Skirmunt,

w klasach V-VI zastępca prof. Ksawery Pasiutewicz,

historia naturalna

w klasie I nauczyciel Adam Skirmunt,

w klasach II-IV zastępca rektora Jan Zienkowski dr medycyny,

w klasie V zastępca prof. Karol Szuszkowski,

                                          fizyka

w klasach II-VI zastępca prof. Ksawery Pasiutewicz,

kaligrafia

w klasach I-II nauczyciel Feliks Gawłowski oraz rysunki we wszystkich klasach,

 Klasy niższe:

1. I pod kierunkiem profesora Stanisława Godziszewskiego, kl. II pod kierunkiem profesora Filipa Zabawskiego.

zmiany zaszłe w roku szkolnym 1828/29

                                             geografia

w kl. I zastępca prof. Stanisław Godziszewski,

w kl. II zstępca prof. Filip Zabawski,

w kl. III-VI prof. Józef Żuchowski,

fizyka

w kl. II-VI zastępca prof. Ksawery Patusiewicz,

w kl. VI geografia fizyczna zastępca prof. Ksawery Patusiewicz,

                     Obsada personalna szkoły w roku szkolnym 1827/28

zastępca rektora Jan Zienkowski,

                                   nauka religii i moralności

 prefekt szkoły ks Jan Iwaszkiewicz we wszystkich klasach,

1. polski

w kl. I w 1 półroczu zastępca prof. Filip Zabawski magister teologii, w 2 półroczu ks. Jan Horoszewicz magister teologii,

w kl. II Stanisław Godziszewski,

                                     literatura polska

w kl. III-VI prof. Teodozy Sierociński,  

1. łaciński 

w kl. I w 1 półroczu zastępca prof. Filip Zabawski, w 2 półroczu zastępca prof. ks. Jan Horoszewicz,

w kl. II zastępca prof. Stanisław Godziszewski,

w kl. III zastępca prof. Józef Kamiński,

w kl. IV prof. Teodozy Sierociński i Jan Sierpiński,

w kl. V-VI zastępca prof. Stanisław Kiewlicz,

1. grecki

w kl. IV prof. Jan Sierpiński,

w kl. V-VI zastępca prof. Stanisław Kiewlicz,

1. niemiecki

w kl. III prof. Jan Sierpiński,

w kl. IV-VI zastępca prof. Józef Kamieński,

1. francuski

w kl. III-IV zastepca prof. Józef Kamieński,

w kl. V-VI zastępca prof. Karol Szuszkowski,

geografia

w kl. I prof. Antoni Meciszewski,

w kl. II prof. Stanisław Godziszewski,

w kl. III-VI prof. Józef Żuchowski,

 historia powszechna i polska

w kl. II prof. Jan Sierpiński oraz prof. Józef Żuchowski,

w kl. III-VI prof. Józef Żuchowski,

matematyka

w kl. I arytmetyka w 1 półroczu zastępca prof. Filip Zabawski, matematyka w 2 półroczu zastępca prof. Antoni Meciszewski,

w kl. II-III arytmetyka z geometrią zastępca prof. Adam Skirmunt,

w kl. IV-VI zastępca prof. Ksawery Pasiutewicz,

historia naturalna

w kl. I zastępca prof. ks. Jan Horoszewicz,

w kl. II zastępca prof. Adam Skirmunt,

w kl. III-VI zastępca rektora Jan Zienkowski,

 fizyka

w kl. II-V zastępca prof. Ksawery Patusiewicz,

w kl. VI fizyka i chemia zastępca rektora Jan Zienkowski,

 kaligrafia

w kl. I w 1 półroczu zastępca prof. Feliks Gawłowski, w 2 półroczu zastępca profesora Antoni Meciszewski,

w kl. II zastępca prof. Stanisław Godziszewski,

rysunki

we wszystkich klasach Feliks Gawłowski.

                               Pracownie do zajęć praktycznych

Profesor Ksawery Pasiutewicz chodził z uczniami na zajęcia praktyczne z Geometrii. Gabinet fizyczny i pracownia chemiczna, była pod nadzorem profesora Jana Zienkowskiego, od 1828 roku zostały połączone.

Biblioteka szkolna ciągle się powiększa przez darowizny, biblioteką zajmuje się zastępca prof. Stanisław Godziszewski. Uczniowie klas wyższych 2 razy w tygodniu czytali pod okiem bibliotekarza książki im wskazane. Od 1828 roku utworzono specjalnie do tego celu Lektorium.

Profesor Jan Zienkowski pracował z uczniami w ogrodzie botanicznym. W 1828 roku został utworzony obok domu szkolnego ogród szkolny, w następnym roku utworzono inspekta do wychowania sadzonek, sadek i szkółka drzew owocowych, kilka klombów krzewów i kwiatów. Z dóbr ordynackich byli dostarczani pracownicy do nieodpłatnych prac w ogrodzie.

Kurator wieczysty szkoły wyjednał zgodę u biskupa diecezjalnego aby msze dla uczniów były odprawiane w szkolnej sali popisowej, gdzie od 17 kwietnia 1828 roku wystawiono ołtarz.

Msza codzienna odprawiana przed lekcjami przez prefekta ks. Iwaszkiewicza lub ks. Horoszewicza. W niedzielę przyjeżdżał bernardyn z Radecznicy. Przed świętami Wielkanocnymi i Bożego Narodzenia odbywała się spowiedź, zjeżdżali się do pomocy okoliczni księża i bracia z klasztoru w Radecznicy.

Część uczniów w IV i V klas kończyła naukę w celu znalezienia pracy w urzędach albo przenosiła się do innych szkół.

Po wybuchu powstania listopadowego zastępca rektora Jan Zienkowski zwołał wszystkich uczniów na szkolny plac zabaw, gdzie wygłosił przemówienie namawiające do wstępowania do wojska. Po namowach profesorowie Franciszek Kowalski i Adam Skimmunt zabrali ze sobą młodzież szkolną zdolną do noszenia broni i udali się do twierdzy zamojskiej aby zaciągnąć się do oddziałów powstańczych. Jesienią 1830 roku szkoła opustoszała, została zamknięta.

  Szkoła wydziałowa w Szczebrzeszynie (w latach 1831-33)

          Dopiero jesienią 1831 roku w miejsce szkoły wojewódzkiej utworzono szkołę wydziałową czteroklasową. [14] 3 listopada 1833 roku Komisja Województwa Lubelskiego poleciła zamknąć szkołę szczebrzeszyńską, ponieważ została pominięta w spisie szkół zatwierdzonym przez cara Mikołaja I w 1833 roku. [15]

 Obsada personalna w roku szkolnym 1831/32 i 1832/33

rektor Jan Zienkowski,

prefekt ks. Jan Iwaszkiewicz,

                                        nauczyciele

1. prefekt ks. Jan Iwaszkiewicz nauczyciel religii i moralności we wszystkich klasach,

2. j. polski w kl. I prof. Stanisław Godziszewski; w kl. II prof. mgr teologii Filip Zabawski; w kl. III-IV zastępca prof. kandydat filozofii Stanisław Kiewlicz,

3. j. łaciński w kl. I prof. Stanisław Godziszewski; w kl. II prof. Filip Zabawski; w kl. III zastępca prof. Józef Kamiński; w kl. IV zastępca prof. Stanisław Kiewlicz,

4. j. francuski i niemiecki we wszystkich klasach zastępca prof. Józef Kamieński,

5. geografia w kl. I-II zastępca prof. Józef Kamieński; w kl. III-IV zastępca prof. Stanisław Kiewlicz,

6. historia powszechna i polska w kl. I prof. Stanisław Godziszewski; w kl. II prof. Józef Żuchowski (1 półrocze) i prof. Filip Zabawski (2 półrocze); w kl. III-IV prof. Józef Żuchowski,

7. matematyka w kl. I arytmetyka prof. Stanisław Godziszewski i geometria prof. mgr filozofii Ksawery Pasiutewicz; w kl. II arytmetyka prof. Józef Żuchowski i geometria prof. Filip Zabawski; w kl. III prof. Józef Żuchowski; w kl. IV prof. Ksawery Pasiutewicz,

8. fizyka w kl. II-IV prof. Ksawery Pasiutewicz,

9. chemia w kl. IV rektor prof. dr medycyny Jan Zienkowski,

10. historia naturalna w kl. I prof. Filip Zabawski; w kl. II dr Jan Zienkowski; w kl. III-IV prof. Ksawery Pasiutewicz,

11. kaligrafia i rysunki we wszystkich klasach nauczyciel Feliks Gawłowski.

            Szkoła obwodowa imienia Zamoyskich w Szczebrzeszynie (w latach 1833-34)

            Dzięki szybkiej interwencji wieczystego kuratora Stanisława Kostki Zamojskiego w Petersburgu i Warszawie, w sprawie ponownego otwarcia szkoły. Na podstawie zarządzenia Komisji Rządowej z 1 grudnia 1833 roku została powołana tymczasowo obwodowa szkoła w Szczebrzeszynie. Rozpoczęto nauczanie już w grudniu 1833 roku. Szkoła obwodowa, podległa pod dyrektora Gimnazjum Lubelskiego. [16]

Kuratorem dozorczym został mianowany Konstanty Zamoyski, brat ordynata kuratora wieczystego Stanisława Kostki Zamoyskiego.

Dyrektorzy gimnazjum lubelskiego: w latach 1833-34 Ignacy Neuburg; w 1835 roku Daniel Truskolaski,

rektor szkoły Jan Zienkowski (zmarł w kwietniu 1834 roku); od 1834 roku zastępca rektora Ksawer Pasiutewicz, [17]

inspektor szkoły obwodowej: ks. Jan Iwaszkiewicz,

profesorowie: Ksawery Pasiutewicz; Stanisław Kiewlicz; Filip Zabawski; Stanisław Godziszewski; Józef Żuchowski,

nauczyciele: Józef Kamieński; Feliks Gawłowski.

       Gimnazjum imienia Zamoyskich w Szczebrzeszynie (w latach 1834-1839)

           Wraz z rozwojem uprzemysłowienia wzrastało zapotrzebowanie na specjalistów zaznajomionych z techniką. Ustawa szkolna z 1833 roku wprowadziła podstawy nauk technicznych do programu nauki w gimnazjach. Ośmioklasowe gimnazja dzieliły się od 6 klasy na dwa wydziały techniczny i filozoficzny.

Na podstawie rozporządzenia Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych Duchowych i Oświecenia Publicznego z 18 września 1834 roku powołano z dniem 1 października 1834 roku Gimnazjum imienia Zamoyskich o 7 klasach: 4 obwodowych i 3 oddziału technicznego. Oprócz 4 klas niższych utworzona została klasa VI. Zostały rozbudowane gabinety pomocnicze: muzeum, laboratoria chemiczne i fizyczne. Szkoła w Szczebrzeszynie ze względu na teoretyczny charakter nauki nie kształciła specjalistów technicznych.

Gimnazjum poddano pod nadzór Rady Wychowania Publicznego, przy zachowaniu przez Zamoyskich uprawnień kuratora wieczystego.[18]

Skład nauczycielski gimnazjum: dyrektor, 5 profesorów, 6 nauczycieli. Mundur dla nauczycieli i uczniów miał być taki sam jak w Gimnazjum wojewódzkim w Lublinie.[19]

Przybrano nowych profesorów w 1834 roku:

 – profesor Jan Koncewicz z Instytutu Politechnicznego do wykładu technologii,

– Erazm Szajewski do wykładu języka rosyjskiego,

– Klemens Sajkiewicz do wykładu prawa,

– Jan Dawid do wykładu matematyki w klasach niższych,

 Obsada personalna w roku szkolnym 1834/35

 zastępca dyrektora gimnazjum: Ksawery Pasiutewicz,

inspektor gimnazjum: ks. Jan Iwaszkiewicz,

                               nauczyciele

 nauka religii i moralności we wszystkich klasach inspektor ks. Jan Iwaszkiewicz,

1. język polski w kl. I-II profesor Stanisław Godziszewski; w kl. III-IV i VI profesor Stanisław Kiewlicz,

2. język rosyjski we wszystkich klasach nauczyciel Erazm Szajewski,

3. język łaciński w kl. I-II profesor Stanisław Godziszewski; w kl. III profesor Filip Zabawski; w kl. IV profesor Stanisław Kiewlicz,

4. język niemiecki w kl. II-IV i VI nauczyciel Józef Kamieński,

5. geografia w kl. II-IV profesor Filip Zabawski,

6. historia w kl. II-III profesor Filip Zabawski; w kl. IV nauczyciel Józef Kamieński,

7. matematyka w kl. I-IV nauczyciel Jan Dawid; w kl. VI zastępca dyrektora Ksawery Pasiutewicz,

8. historia naturalna w kl. VI nauczyciel Józef Kamieński,

9. fizyka i chemia w kl. VI zastępca dyr. Ksawery Pasiutewicz,

10. technologia w kl. VI profesor Jan Koncewicz,

11. prawo w kl. VI nauczyciel Klemens Sajkiewicz,

12. kaligrafia w kl. I-III nauczyciel Feliks Gawłowski,

13. rysunki w kl. I-IV nauczyciel Feliks Gawłowski.

 Istniała biblioteka szkolna i muzeum jako pracownia zajęć praktycznych.

We wrześniu 1835 roku z polecenia kuratora wieczystego otwarta została klasa V do której przeniesiono uczniów zeszłorocznej klasy IV.

W latach 1835-39 w strukturze szkoły nie występuje inspektor szkoły, ks. Iwaszkiewicz tytułowany jest nauczycielem religii.

                      Obsada personalna w roku szkolnym 1835/36

zastępca dyrektora Ksawery Pasiutewicz,

nauczyciel religii ks. Jan Iwaszkiewicz,

                                   profesorowie

1. profesor Stanisław Godziszewski język łaciński w klasach I-IV,

2. profesor Filip Zabawski geografia w klasach I-V, historia w klasach II-V,

3. profesor Stanisław Kiewlicz język polski w klasach IV-VI i VIII, statystyka w klasie VIII,

4. profesor Erazm Szajewski język rosyjski w klasach IV-VI i VIII,

5. profesor Karol Skowroński matematyka w klasach IV, VI i VII,

6. profesor Fortunat Janiszewski technologia w klasie VIII, gospodarstwo wiejskie w klasie VI,

                                  zastępcy profesora

 zastępca profesora Józef Żochowski fizyka w klasie VI, historia naturalna w klasach V-VI;

7. zastępca profesora Klemens Sajkiewicz prawo w klasach VI i VIII,

                                           nauczyciele

 8. nauczyciel Józef Kamieński język francuski w klasach V-VI i VIII, język niemiecki w klasach II-VI i VIII,

9. nauczyciel Feliks Gawłowski rysunki w klasach I-V, kaligrafia w klasach I-III,

10. nauczyciel Jan Dawid (absolwent szkoły szczebrzeszyńskiej w 1831 roku) matematyka w klasach I-III,

zastępcy nauczyciela

 Jan Nielepiec j. polski w kl. I-III, j. łaciński w kl. V,

12. Antoni Borowski matematyka w kl. IV-VI,

13. Pantaleon Przystanowski j. rosyjski w kl. I-III.

W 1836 roku do Gimnazjum wojewódzkiego w Kielcach przeniósł się profesor Jan Koncewicz, z Kielc przybyli Romuald Skułdycki i Antoni Borowski.

                               Obsada personalna w roku szkolnym 1836/37

zastępca dyrektora Ksawery Pasiutewicz,

nauczyciel religii ks. Jan Iwaszkiewicz,

nauczyciele

 j. polski w kl. I profesor Filip Zabawski; w kl. II-III profesor Stanisław Godziszewski; w kl. IV-VII profesor Stanisław Kiewlicz,

1. j. rosyjski we wszystkich klasach profesor Erazm Szajewski,

2. j. łaciński w kl. I profesor Filip Zabawski; w kl. II-III prof. Stanisław Godziszewski; w kl. IV nauczyciel Józef Kamieński; w kl. V prof. Stanisław Kiewlicz,

3. j. niemiecki w kl. II-V i VII nauczyciel Józef Kamieński,

4. j. francuski w kl. V i VII nauczyciel Józef Kamieński,

5. geografia w kl. I nauczyciel Jan Dawid; w kl. II-IV prof. Filip Zabawski; w kl. V prof. Stanisław Kiewlicz,

6. historia powszechna w kl. II-III prof. Stanisław Godziszewski; w kl. IV prof. Filip Zabawski; w kl. V Stanisław Kiewlicz,

7. historia rosyjska z polską w kl. III-IV prof. Filip Zabawski,

8. matematyka w kl. I-III nauczyciel Jan Dawid; w kl. IV-VIII prof. Romuald Skułdycki,

9. historia naturalna w kl. V i VII prof. Antoni Borowski,

10. chemia w kl. VII prof. Antoni Borowski,

11. gospodarstwo wiejskie w kl. VII prof. Antoni Borowski,

12. prawo w kl. VII prof. Klemens Sajkiewicz,

13. kaligrafia w kl. I-III nauczyciel Feliks Gawłowski oraz rysunki w kl. I-V.

                              Obsada personalna w roku szkolnym 1837/38

  zastępca dyrektora Ksawery Pasiutewicz,

nauczyciel religii ks. Jan Iwaszkiewicz,

                                    nauczyciele

 profesor Stanisław Godziszewski nauka łaciny w kl. I-IV,

1. profesor Filip Zabawski nauka geografii w kl. II-IV, historię w kl. II-V,

2. profesor Stanisław Kiewlicz nauka j. polskiego w kl. IV-VI i VIII, statystykę w kl. VIII,

3. profesor Erazm Szajewski nauczał j. rosyjskiego w kl. IV-VI i VIII,

4. profesor Karol Skowroński matematyka w IV-VI i VIII,

5. profesor Fortunat Janiszewski technologia w kl. VIII, gospodarstwo wiejskie w kl. VI,

6. zastępca profesora Józef Żochowski fizyka kl. VI i historia naturalna w kl. V-VI,

7. zastępca profesora Klemens Sajkiewicz prawo w kl. VI i VIII,

8. nauczyciel Józef Kamieński j. francuski w kl. V-VI i VIII, j. niemiecki w kl. II-VI i VIII,

9. nauczyciel Feliks Gawłowski kaligrafia w kl. I-III, rysunki w kl. I-V,

10. nauczyciel Jan Dawid matematyka w kl. I-III,

11. zastępca nauczyciela Antoni Borowski matematyka w kl. IV-VI,

12. zastępca nauczyciela Jan Nielepiec j. polski I-III, łacina w kl. V,

13. zastępca nauczyciela Pantaleon Przystanowski j. rosyjski w kl. I-III, od 1839 roku nauczyciel w szkole powiatowej w Łowiczu.

Obsada personalna w roku szkolnym 1838/39

 zastępca dyrektora magister filozofii Ksawery Pasiutewicz, z braku nauczyciela matematyki wykładał ten przedmiot w kl. VI-VII,

nauczyciel religii ks. Jan Iwaszkiewicz,

nauczyciele

 prof. Stanisław Godziszewski j. łaciński w kl. I-IV,

1. prof. mgr teologii Filip Zabawski geografia ogólna w kl. I-IV, historia powszechna w kl. II-VII, j. niemiecki w kl. II,

2. prof. kandydat filozofii Stanisław Kiewlicz j. polski w kl. III-V, statystyka ogólna w kl. V-VII, statystykę rosyjską w kl. V-VIII,

3. prof. Erazm Szajewski j. rosyjski w kl. V-VIII, historia Rosji w kl. VI-VIII,

4. prof. mgr filozofii Fortunat Janiszewski chemia w kl. VII, technologia w kl. VIII, j. francuski w kl. V,

5. prof. magister filozofii Józef Żochowski fizyka w kl. VI, historia naturalna w kl. V-VIII,

6. prof. mgr prawa Klemens Sajkiewicz prawo w kl. VI-VIII,

7. nauczyciel Gustaw Jellachich j. rosyjski w kl. I-IV, geografia i historia Rosji w kl. II-IV,

8. nauczyciel Józef Kamieński j. niemiecki w kl. III-VIII, j. francuski w kl. VI-VIII,

9. zastępca nauczyciela Jan Nielepiec j. polski w kl. I-II, j. łaciński w kl. V, arytmetykę w kl. IV, algebra i geometria w kl. V,

10. zastępca nauczyciela Feliks Gawłowski kaligrafia w kl. I-III, rysunki we wszystkich klasach,

11. zastępca nauczyciela Jan Dawid matematyka w kl. I-IV.

Obsada personalna w roku szkolnym 1839/40

 zastępca dyrektora magister filozofii Ksawery Pasiutewicz,

nauczyciel religii ks. Jan Iwaszkiewicz,

 nauczyciele

 profesor Stanisław Godziszewski łacina w kl. I-IV, polski w kl. I,

1. profesor magister teologii Filip Zabawski geografia w kl. I-V, historia powszechna w kl. II-VII,

2. profesor kandydat filozofii Stanisław Kiewlicz polski w kl. V-VIII, statystykę ogólną w kl. V-VIII, historię rosyjską w kl. VI-VIII, geografie Rosji w kl. II-IV,

3. profesor magister filozofii Fortunat Janiszewski chemia w kl. VII, technologia w VIII, francuski w kl. V,

4. profesor magister filozofii Józef Żochowski fizyka w kl. VI, historia naturalna w kl. V-VIII, w 1840 roku starszy nauczyciel w Gimnazjum Gubernialnym w Radomiu,

5. profesor magister prawa Klemens Sajkiewicz prawo w kl. VI-VIII,

6. nauczyciel Gustaw Jellachich rosyjski w kl. I-IV,

7. nauczyciel Józef Kamieński niemiecki II-VIII, francuski w kl. VI-VIII,

8. zastępca nauczyciela Jan Nielepiec polski w kl. II-IV, łacina w kl. V, algebra i geometria w kl. V, arytmetyka w kl. IV,

9. zastępca nauczyciela Feliks Gawłowski kaligrafia w kl. I-IV, rysunek we wszystkich klasach,

10. zastępca nauczyciela Jan Dawid matematyka w kl. I-IV,

11. zastępca nauczyciela Klemens Parczewski literatura rosyjska w kl. V-VIII,

12. zastępca nauczyciela Karol Olędzki matematyka w kl. VI-VIII.

Gimnazjum filozoficzne imienia Zamoyskich (w latach 1840-49)

         Ustawa szkolna z 1840 roku wprowadziła podział szkół powiatowych na dwie kategorie: filozoficzne przygotowujące młodzież do wyższych klas gimnazjum i realne. Zniosła podział w gimnazjach klas wyższych na sekcje filozoficzne i techniczne, zmniejszono czas nauki do 7 lat.

W 1840 roku w gimnazjum szczebrzeszyńskim zniesiono sekcję techniczną, trzy wyższe klasy zmieniono na filozoficzne. Z programu nauczania usunięto technologię, gospodarstwo wiejskie, prawo, historię naturalną i chemię. Program nauki został poszerzony o literaturę i język rosyjski, statystykę i geografię Rosji oraz język słowiański.

Obsada personalna w latach 1840-49

Kurator wieczysty gimnazjum Konstanty Zamoyski.

Dyrektor w 1841 roku p.o. Ksawery Pasiutewicz; w latach 1842-48 Stanisław Godziszewski zdjęty ze stanowiska w październiku 1848 roku (zmarł w 1849 roku); od listopada 1848 roku Piotr Romanowski,

Inspektor w latach 1841-48 Stanisław Kiewlicz zdjęty ze stanowiska w październiku 1848 roku; od końca 1848 roku Andrzej Famulski,

Prefekt w latach 1840-49 ks. Jan Iwaszkiewicz, nauczyciel religii,

                                               Nauczyciele

w latach 1841-45 roku Gustaw Jallachich, Stanisław Godziszewski (od 1844 roku dyrektor); w latach 1841-48 Stanisław Kiewlicz (inspektor); w latach 1841-47 Józef Kamieński; w latach 1841-48 Karol Olędzki; w latach 1841-49 Bazyli Buszmakin, Ksawery Pasiutewicz (w 1841 roku dyrektor, od 1843 roku nauczyciel), Filip Zabawski, Fortunat Albin Janiszewski (zmarł w 1848 roku), Jan Nepomucen Nielepiec, Ferdynand Reder, Jan Dawid; w latach 1844-46 Feliks Gawłowski (zmarł w 1846 roku); w latach 1842-49 Karol Possard; w latach 1847-49 roku Niceasz Winogradow; od 1848-49 Leonard Bolesław Celiński; od 1849 roku Jan Jeleniew (do 1849 roku), nadzorca etatowy w szkole powiatowej w Pułtusku; Kwiryn Przeorski (do 1851 roku).

W 1840 roku odszedł Klemens Sajkiewicz ponieważ zostało zlikwidowane nauczanie prawa. Gustaw Jallachich sam zrezygnował z pracy w Szczebrzeszynie, od 1846 roku był nauczycielem  szkoły realnej przy gimnazjum gubernialnym w Płocku.

 Obsada personalna w roku szkolnym 1840/41 – 1841/42

zastępca dyrektora: magister filozofii Ksawery Pasiutewicz,

prefekt ks. Jan Iwaszkiewicz,

nauczyciele

 

1. nauczyciel religii i moralności we wszystkich klasach ks. Jan Iwaszkiewicz,

2. profesor Bazyli Buszmakin literatura rosyjska i j. słowiański w kl. V-VII,

3. profesor Stanisław Godziszewski polski w kl. I i łaciński w kl. I-III,

4. profesor mgr filozofii Filip Zabawski geografia w kl. III-IV, statystyka powszechna w kl. V-VII,

historia powszechna w kl. II-VII,

5. profesor kandydat filozofii Stanisław Kiewlicz literatura polska w kl. V-VII, geografię, statystykę i geografię Rosji we wszystkich klasach,

6. profesor mgr filozofii Fortunat Janiszewski fizyka w kl. VI-VII, polski w kl. II-IV,

7. profesor Józef Kamieński łacina w kl. IV-V, greka w kl. V,

8. profesor Jan Nielepiec łaciński i grecki w kl. VI-VII,

9.nauczyciel Gustaw Jellachich rosyjski w kl. I-IV,

10. nauczyciel Karol Olędzki matematyka w kl. IV-VII,

11. nauczyciel Stanisław Gawłowski kaligrafia w kl. I-IV, rysunku we wszystkich klasach,

12. nauczyciel Jan Dawid matematyka w kl. I-III, geografia w kl. I-II,

13. nauczyciel Ferdynand Reder j. niemiecki we wszystkich klasach,

14. nauczyciel Józef Possart j. francuski we wszystkich klasach.

 Obsada personalna w roku szkolnym 1842/43 – 1843/44 – 1844/45

 dyrektor (od 1842 roku) Stanisław Godziszewski,

inspektor (od 1842 roku) Stanisław Kiewlicz,

prefekt ks. Jan Iwaszkiewicz,

 Nauczyciele

 

1. ks. Jan Iwaszkiewicz religia i moralność we wszystkich klasach,

2. Bazyli Buszmakin literatura rosyjska i j. słowiański w kl. V-VII,

3. Stanisław Kiewlicz historię, statystykę i geografię rosyjska we wszystkich klasach, literaturę polską w kl. VII,

4. Ksawery Pasiutewicz arytmetykę w kl. II, algebra w kl. IV, geometrię II-V,

5. Filip Zabawski łacina w kl. I-III, geografia powszechna w kl. III-IV, statystyka powszechna V-VII,

6. Fortunat Janiszewski polski w kl. II-V, fizyka w kl. VI-VII,

7. Józef Kamieński j. łaciński i literatura łacińska oraz j. grecki w kl. VI-VII, logikę w kl. VI-VII,

8. Jan Nielepiec j. łaciński w kl. IV-V, j. grecki w kl. V, j. polski i literatura polska w kl. VI,

9. Karol Olędzki arytmetykę w kl. III, algebrę w kl. V, trygonometrię w kl. VI, geometria analityczna w kl. VII, historia powszechna w kl. V-VII,

10. Gustaw Jallachich j. rosyjski w kl. I-IV, j. słowiański w kl. III-IV,

11. Jan Dawid j. polski i arytmetykę w kl. I, geografia powszechna w kl. I-II, historię powszechną w kl. II-IV,

12. Ferdynand Reder j. Niemiecki we wszystkich klasach,

13. Józef Possart j. francuski we wszystkich klasach,

14. Feliks Gawłowski kaligrafię w klasach niższych, rysunku we wszystkich klasach,

Śpiewu kościelnego nauczał Feliks Zabawski, bibliotekę nadzorował Fortunat Janiszewski.

Kurator wieczysty hrabia Konstanty Zamoyski, ofiarował w 1843 roku do sali posiedzeń nauczycieli duży portret cara Mikołaja I, rok wcześniej minister oświecenia przysłał portret carski do sali popisowej gimnazjum.

Uczniowie klas V, VI i VII na podstawie postanowienia Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego z 8 grudnia 1842 roku mogli starać się o uwolnienie od opłaty, jeżeli po ukończeniu gimnazjum, zostaną duchownymi właściwego sobie wyznania.

Obsada personalna w roku szkolnym 1846/47

dyrektor Stanisław Godziszewski, z powodu choroby od połowy 1847 roku zastępował go Stanisław Kiewlicz,

inspektor Stanisław Kiewlicz kandydat filozofii,

prefekt ks. Jan Iwaszkiewicz,

nauczyciele

 

1. ks. Jan Iwaszkiewicz wykładał naukę moralności i religii we wszystkich klasach,

2. Bazyli Buszmakin rzeczywisty student, wykładał literaturę rosyjską i język słowiański w klasach V-VII, od 1847 roku nauka religii dla uczniów prawosławnych,

3. Stanisław Kiewlicz wykładał historię, statystykę i i geografię rosyjską we wszystkich klasach, oraz literaturę polską w klasie VII,

4. Ksawery Pasiutewicz magister filozofii, wykładał arytmetykę w klasach II-III, geometrię w klasach II-V, od 1847 roku wykładał geografię matematyczną w klasie VII,

5. Filip Zabawski magister teologii świętej, wykładał język łaciński w klasie I-III, geografię powszechną w klasach III-IV, statystykę powszechną w klasach V-VII,

6. Fortunat Janiszewski magister filozofii, wykładał język polski w klasach II-V, fizykę w klasach VI-VII,

7. Józef Kamieński wykładał język i literaturę łacińską w klasach IV i VII, język grecki w klasie VII, logikę w klasach VI i VII, od 1847 roku język łaciński i grecki w klasach V i VI, logikę w klasach VI i VII,

8. Jan Nielepiec wykładał język łaciński i grecki w kl. V i VI, język i literaturę polską w kl. VI, od 1847 roku język polski w kl. VI, łacinę w kl. IV i VII, grekę w kl. VII,

9. Karol Olędzki wykładał algebrę w kl. IV-VI, trygonometrię w kl. VI, geometrię analityczną w kl. VII, historię powszechną w kl. V-VII,

10. Niceasz Winogradow (od 1847 roku) język rosyjski w w kl. I-IV, język słowiański w kl. III-IV,

11. Jan Dawid wykładał język polski i arytmetykę w kl. I, geografię powszechną w kl. I-II, historię powszechną w kl. II-IV,

12. Ferdynand Reder wykładał język niemiecki we wszystkich klasach,

13. Józef Possart wykładał język francuski we wszystkich klasach,

14. Leonard Celiński (od 1847 roku) kaligrafia w kl. I-III, rysunki we wszystkich klasach.

Filip Zabawski starszy nauczyciel, nauczał śpiewu kościelnego.

Fortunat Janiszewski starszy nauczyciel zajmował się biblioteką.

murgrabia gimnazjum [20]Wojciech Turowski.

 W 1848 roku odeszli ze szkoły

 

1. Stanisław Godziszewski, zdjęty ze stanowiska dyrektora w październiku 1848 roku, zmarł w Szczebrzeszynie w 1849 roku,

2. Stanisław Kiewlicz zdjęty ze stanowiska inspektora szkoły w październiku 1848 roku, przeniósł się do Warszawy gdzie był wychowawcą synów Andrzeja Zamoyskiego,

3. Fortunat Janiszewski zmarł w Szczebrzeszynie w 1848 roku,

4. Karol Olędzki od 1849 roku nauczyciel młodszy w szkole powiatowej w Siedlcach.

Na egzaminach pytania wyciągało się losem z drewnianych ponumerowanych kulek. Kulki przygotowywali uczniowie sami, zamawiali kulki z numerami parzystymi z drzewa grabowego, nieparzystymi z bukowego. Część uczniów przygotowywała się z odpowiedzi z numerami parzystymi, inni z nieparzystymi.[21] Kiedy profesorowie zauważyli, że uczniowie wpatrują się zbyt uważnie na kulki, były wkładane do worków. Wtedy zaczęto zamawiać u stolarzy kule aby ich różnicę można było wyczuć palcami w worku. [22]

W 1848 roku rząd rosyjski zawarł nową umowę z Ordynatem Konstantym Zamoyskim, w sprawie przekształcenia istniejącego w Szczebrzeszynie gimnazjum imieniem Zamoyskich w inny zakład naukowy. Cały dotychczasowy majątek gimnazjum w dobrach ziemskich i kapitałach bankowych rząd przekazał na własność Ordynata. Od scedowanego majątku ordynat miał płacić stale rocznie 6 tys. rubli srebrnych na utrzymanie szkoły. Został utworzony fundusz wieczysty na utrzymanie zakładu naukowego imieniem Zamoyskich. Zapewniono Ordynatowi i jego następcom prawo honorowej Kuratorii dziedzicznej nad zakładem naukowym imieniem Zamoyskich.

Został uregulowany stosunek prawny Ordynata do szkoły szczebrzeszyńskiej[23] i nową formę jej finansowania.

 Obsada personalna na rok szkolny 1848/49

dyrektor: radca dworu Piotr Romanowski,

inspektor: Andrzej Famulski, jednocześnie nauczał historię,

prefekt ks. Jan Iwaszkiewicz,

 nauczyciele

 

1. ks. Jan Iwaszkiewicz nauczyciel moralności i religii we wszystkich klasach,

2. Bazyli Buszmakin język i literatura rosyjska

3. Jan Jeleniew nauka języka słowiańskiego i rosyjskiego,

4. Jan Nielepiec j. łaciński i grecki, literaturę polską, od 1848 roku zajmował się też biblioteką.

5. Józef Kamiński literatura łacińska, j. łaciński i grecki,

6. Ksawery Pasiutewicz matematyka, arytmetyka i geometria,

7. Filip Zabawski geografia, statystyka,

8. Nicean Winogradow język rosyjski i słowiański,

9. Kwiryn Przeorski (na miejsce Karola Olędzkiego) algebra, trygonometria, geometria analityczna,

10. Jan Dawid historia polski, geografia, matematyka,

11. Karol Possart j. francuski we wszystkich klasach,

12. Ferdynand Reder j. niemiecki we wszystkich klasach,

13. Leonard Celiński kaligrafia w kl. I-III i rysunki we wszystkich klasach.

W gimnazjach filozoficznych 7 klasowych, w 1848 roku wstrzymano wykłady logiki w kl. VI-VII, wprowadzono w to miejsce naukę języka rosyjskiego. Został sprowadzony dodatkowy nauczyciel j. rosyjskiego Jan Jeleniew.

              W czasie reorganizacji szkoły w 1849 roku odeszli wykładowcy:

 1. Karol Possart ponieważ w 1849 roku zlikwidowano naukę j. francuskiego, został nauczycielem prywatnym w Szczebrzeszynie,

2. Leonard Celiński w 1849 roku przeszedł na nauczyciela do szkoły powiatowej w Białej,

3. ks. Jan Iwaszkiewicz był księdzem unickim, przeciwnikiem likwidacji unii, dziekanem szczebrzeszyńskiego unickiego dekanatu, proboszczem cerkwi w Rozłopach, gdzie mieszkał,  przyjeżdżał codziennie do miasta furmanką, przed miastem zawsze zdejmował czapkę bez względu na pogodę, na pytania uczniów po co pop ziębi sobie głowę, odpowiadał bo mi się nie chce fatygować i zdejmować czapki jak mi się kłaniacie. [24]

Wyższa szkoła realna z dążnością agronomiczną w Szczebrzeszynie (w latach 1849-52)

W 1845 roku zostały zatwierdzone nowe przepisy do ustawy szkolnej z 1840 roku, polecały zredukowanie ilości gimnazjów filozoficznych, do  jednego w każdej guberni. Część z nich miała być przekształcona na gimnazja realne o kierunku, technicznym, agronomicznym lub handlowym.

Minister Oświaty proponował przekształcić gimnazjum szczebrzeszyńskie w szkołę realną o kierunku agronomicznym. [25]

W 1849 roku gimnazjum filozoficzne w Szczebrzeszynie zostało przekształcone na 7 klasową wyższą szkołę realną o kierunku agrotechnicznym.[26] Powstała szkoła rządowa, przy pozostawieniu Konstantemu Zamoyskiemu tytułu honorowego kuratora.

Program nauki:

 

1. przedmioty ogólne: religia, język polski, język rosyjski, język niemiecki, matematyka, geometria, wiadomości z historii naturalnej, fizyka, chemia, geografia, nauka o zdrowiu, rysunki linearne i techniczne,

2. nauki pomocnicze: miernictwo, rysunki topograficzne, buchalteria, technologia, architektura wiejska,

3. nauki podstawowe: wiadomości z gospodarstwa wiejskiego i ogrodnictwa, leśnictwo, sadownictwo, pszczelarstwo, gospodarstwo rybne.

W klasie III i IV były co tygodniowo przeprowadzane trzygodzinne lekcje o gospodarce wiejskiej.

W utworzonej szkole zatrzymano część kadry pedagogicznej. Dodatkowo w 1849 roku ze szkoły realnej w Kielcach przeniesiono do Szczebrzeszyna wykładowców do nauki przedmiotów pomocniczych i podstawowych:

1. Wincenty Horoszkiewicz,

2. Ignacy Jezierski,

3. Konstanty Jastrzębowski,

4. Franciszek Jabłoński,

5. Andrzej Kempiński;

6. Seweryn Paszkowski.

                                  Obsada personalna szkoły realnej w latach 1849-50

Dyrektor: Piotr Romanowski,

Inspektor: Andrzej Famulski,

Sekretarz: Jan Skrzetuski,

                                    Nauczyciele starsi:

1. ks. Seweryn Trembinski religia (na miejsce ks. Jana Iwaszkiewicza),

2. Bazyli Buszmakin nauka języka rosyjskiego i literatury rosyjskiej oraz religia dla prawosławnych uczniów,

3. Ignacy Jezierski,

4. mgr Ksawery Pasiutewicz nauka arytmetyki, geometria i geografię matematyczna,

5. mgr Filip Zabawski geografia i geografia statystyczna,

6. Józef Kamieński nauka języka niemieckiego (zmarł w Szczebrzeszynie w 1850 roku),

7. Jan Nielepiec nauka języka polskiego, zajmował się biblioteką,

8. Andrzej Kempiński,

9. Franciszek Jabłoński,

                                  Nauczyciele młodsi:

10. Jan Jeleniew (jeszcze w 1849 roku roku wyjechał do Kielc),

11. Nicean Winogradow nauka języka rosyjskiego,

12. Kwiryn Przeorski (od 1851 roku nauczyciel nadetatowy w szkole wyższej realnej w Kielcach),

13. Ferdynand Reder nauka języka niemieckiego,

14. Wincenty Horoszkiewicz,

15. Karol Jastrzębowski,

16. Seweryn Paszkowski,

17. Jan Karol Wilhelm Goetz nauka języka niemieckiego (od 1850 roku, w 1849 roku jest nauczycielem prywatnym w Szczebrzeszynie)

Murgrabia szkoły: Wojciech Turowski,

                  Obsada personalna szkoły realnej w roku szkolnym 1851/1852

 Dyrektor: Piotr Romanowski, w 1853 roku został likwidatorem szkoły,

Inspektor: mgr Andrzej Famulski; od 1852 rok mgr Filip Zabawski,

Sekretarz: Jan Skrzetuski [27]; od polowy 1851 roku Jan Maleszewski; od 1852 rok Henryk Pusch (były sekretarz gimnazjum gubernialnego w Lublinie),

                                          Nauczyciele starsi:

1. w 1851 roku ksiądz Seweryn Trembiński; Bazyli Buszmakin (w 1852 roku przeniesiony na starszego nauczyciela do Gimnazjum gubernialnego w Warszawie),

2. w 1852 roku ks. Seweryn Trembiński; Piotr Aleksiejew (na miejsce Buszmakina); Ksawery Pasiutewicz; Wincenty Horoszewicz; Konstanty Jastrzębski; Jan Nielepiec,

                                       Nauczyciele:

 1. w 1851 roku Andrzej Kempiński; Ferdynand Reder; Wincenty Horoszkiewicz; Ksawery Pasiutewicz; Filip Zabawski; Jan Fijałkowski; Konstanty Jastrzębowski; Jan Nielepiec; Seweryn Paszkowski; Franciszek Jabłoński,

2. w 1852 roku reorganizacja, część awans do gr. nauczycieli starszych, pozostali do młodszych,

                                    Nauczyciele młodsi:

 

1. w 1851 roku Niceasz Winogradow,

2. w 1852 roku Niceasz Winogradow; Andrzej Kempiński; Jan Fijałkowski (nauczał historii naturalnej i higieny); Ferdynand Reder; Franciszek Jabłoński; Seweryn Paszkowski,

– od 1852 roku Józef Possart (ponownie wprowadzono naukę j. francuskiego).

Zajęcia praktyczne w terenie prowadził geometra Antoni Rolle, nie był etatowym wykładowcą.

Murgrabia szkoły: Wojciech Turowski (zmarł w Szczebrzeszynie w 1858 roku).

W czerwcu 1852 roku car rozkazał zlikwidować gimnazjum w Szczebrzeszynie, fundusz gimnazjum miał zostać użyty przez Ordynatów na finansowanie Brzeskiego Kadeckiego Korpusu. Po jego likwidacji w 1870 roku fundusz został przeznaczony na utrzymanie w 2 Sankt-petersburskim Gimnazjum Wojskowym 4 stypendystów, dzieci zasłużonej szlachty z Królestwa Polskiego. [28]

Po likwidacji szkoły w 1853 roku:

1. Filip Zabawski przeniesiony na inspektora do szkoły realnej w Piotrkowie,

2. Konstanty Jastrzębowski, Seweryn Paszkowski i Franciszek Jabłoński przeniesieni na nauczycieli do Powiatowej szkoły realnej w Piotrkowie,

3. Ferdynand Reder na nauczyciela do Gimnazjum gubernialnego w Radomiu,

4. Jan Nielepiec na nauczyciela młodszego do szkoły powiatowej o 5 klasach w Siedlcach,

5. Karol Szuszkowski na nauczyciela młodszego do szkoły powiatowej w Łomży,

6. Józef Possart na nauczyciela w szkole powiatowej w Pińczowie,

7. Ksawery Pasiutewicz przeniósł się do Instytutu Wychowania Panien w Puławach – Nowej Aleksandrii,

8. Andrzej Kempiński n/n,

9. Ks. Seweryn Trembiński mianowany wikariuszem parafii katedralnej w Lublinie,

10. Niceasz Winogradow przypuszczalnie powrócił do Rosji,

11. Wincenty Horoszkiewicz i Jan Fijałkowski zostali aresztowani za działalność antypaństwową; Fijałkowski zmarł w 1854 roku w szpitalu cytadeli warszawskiej, a Horoszkiewicz po osądzeniu wysłany do guberni irkuckiej na osiedlenie.

Pozwolono aby zakończyć rok szkolny 1852/53, dopiero wtedy gimnazjum zostało zlikwidowane. Bezpośrednią przyczyną były antypaństwowe odezwy rozwieszone w Szczebrzeszynie przez profesorów szkoły: Wincentego Horoszkiewicza i Jan Fijałkowskiego. [29]

Szkolny księgozbiór biblioteki został przekazany do Biblioteki Rządowej w Warszawie. Muzeum fizyczne oraz pomoce naukowe przekazano do szkoły kadetów w Brześciu. Gmach gimnazjum oraz dwie oficyny przeszły na skarb państwa. W późniejszym okresie w zabudowaniach umieszczono koszary.

 Podległe szkoły elementarne

       Dyrektor gimnazjum lub rektor szkoły wojewódzkiej nadzorował wszystkie szkoły niższego rzędu znajdujące się na jego terenie:

– szkoła elementarna w Szczebrzeszynie od 1811 roku, była jeszcze przed przeniesieniem szkoły z Zamościa,

– szkoła rzemieślniczo-niedzielna [30]w Szczebrzeszynie, istniała od 1835 roku, nauczał nauczyciel szkoły elementarnej, rysunku technicznego nauczyciel z gimnazjum,

– prywatna szkoła żeńska Teofili Rederowej, istniała od 1828 roku, uczyli w niej profesorowie z gimnazjum szczebrzeszyńskiego, zlikwidowana w 1852 roku,

– szkoła elementarna w Krasnobrodzie utworzona w 1850 roku,

– szkoła elementarna w twierdzy zamojskiej od 1809 roku,

– prywatna elementarna szkoła płci żeńskiej w Zamościu otwarta w 1851 roku,

– szkoła rzemieślniczo-niedzielna w Zamościu została założona w 1841 roku.[31]

                                               Pensje przy szkole

          Szkoła nie posiadała internatu, uczniowie zamieszkiwali w wynajmowanych pomieszczeniach w mieście (pensjach). Po wizytacji stancji w 1825 roku polecono burmistrzowi aby uświadomił panie trzymające stancje, że nie mając oddzielnego pokoju nie mogą trzymać uczniów mających ponad 10 lat. Zapobiegnie to nieprzyzwoitościom, aby uczniowie dorośli w jednym pomieszczeniu z gospodynią sypiali. [32]

        Wiadomości o pierwszych pensjach pochodzą z 1828 roku:

– pensja płci żeńskiej prowadził Ferdynand Reder, przestała istnieć w 1852 roku po zamknięciu szkoły realnej,

– pensja męska prowadzona przez Jana Jagera, istniała do 1829 roku, do czasu utworzenia nowych pensji przez profesorów Karola Szuszkowskiego i Antoniego Meciszewskiego.

Obie powstałe pensje były przeznaczone dla uczniów mających majętnych rodziców. Jedna znajdowała się w wynajętym piętrowym budynku znajdującym się obok szkoły. Prowadzona od 1828 roku przez Karola Szuszkowskiego, do nauki rysunków, muzyki i tańców zatrudnił instruktorów (Metrów), którzy poza obowiązkami na stancji udzielali od płatnych lekcji innym uczniom. Druga prowadzona przez Antoniego Meciszewskiego.

Profesorowie szkoły zamieszkiwali cztery piętrowe oficyny na terenie szkoły, otaczające główny budynek szkolny. W swoich mieszkaniach wszyscy profesorowie trzymali u siebie na stancjach uczniów.[33] Dlatego nie lubili gdy uczeń wynajmował pensje na mieście.

W celu zwiększenia nadzoru, z polecenia zastępcy rektora po zajęciach na dźwięk dzwonka, uczniowie mają zbierać się na zabawę na okręgu przed budynkami szkolnymi. Pod okiem nauczycieli, których mieszkania ten teren otaczają.

Pod bezpośrednim nadzorem zastępcy rektora został utworzony dozór domowy, dla uczniów mieszkających na stancjach. Wyznaczeni dozorcy składali się z uczniów klas wyższych, z obowiązkiem raz w miesiącu składania sprawozdania o uczniach przez siebie dozorowanych. Do utrzymania nadzoru nad uczniami mieszkającymi na stancjach, utworzono 11 wydziałów z wyznaczonymi profesorami, którzy mieli kontrolować miejsca zamieszkania.

Stankiewicz Zbigniew

Dokumenty archiwalne dotyczące szkół w Szczebrzeszynie pochodzą z Biblioteki Narodowej w Warszawie, udostępnione w domenie publicznej na stronie internetowej „Polona”.

[1] J.W. Rimski-Korsakow (współtwórca) Dzieje dobroczynności Kraiowey i Zagraniczney z Wiadomościami ku Wydoskonaleniu jey Służący 1824 R.5 t.6 Wilno 1824

[2] Szkoły imienia Zamojskich w Szczebrzeszynie 1811-1926: zarys dziejów. Autor nieznany. Szczebrzeszyn 1927

[3] Szkoły imienia ………..

[4] Budynek obecnego Urzędu Miejskiego w Szczebrzeszynie

[5]  Zastępca nauczyciela

[6]  Wydziałowa

[7] Od roku szkolnego 1817/18

[8]  Jego brat Stanisław od 1827 roku był kapelanem szpitala w Szczebrzeszynie

[9] Administrator parafii bez instalacji kanonicznej

[10] Zygmunt Klukowski. Dzieje fundacji szkolnej im. Zamoyskich w Zamościu i Szczebrzeszynie. Teka Zamojska nr 3 1938 Zamość

[11]  Ewelina Nawrocka. Dzieje Szczebrzeszyna na podstawie anonimowego maszynopisu z zasobu Archiwum Państwowego w Zamościu. https://orcid.org/0000-0003-4575-1484

[12] Był ks. unickim

[13] Jest to nazwa stopnia wykładowcy a nie określenie funkcji

[14]  Jan Makara. Szkoły im. Zamoyskich w Szczebrzeszynie biografie pedagogów 1911-1852. http//czaz.akademiazamojska.edu.pl

[15] Aleksander Przysada. Rys historyczny Szczebrzeszyna i jego dziewiętnastowiecznych szkół. Zakład kształcenia nauczycieli i ich wychowankowie. Redaktor Stanisław Kosiński Lublin 1975

[16] Aleksander Przysada. Rys…………

[17] Ksawery Pasiutewicz i Jan Zienkowski byli szwagrami

[18] Aleksander Przysada. Rys……….

[19]  Szkoły imienia……..

[20] Pod tym tytułem kryje się woźny

[21]Szczebrzeszak Cz. Po pół wieku. Wspomnienia ze szkół szczebrzeskich. Ziemia Lubelska R.1 nr 298 29 listopada 1906

[22]Kombinacje na egzaminach to nie jest wymysł współczesny

[23]  Stała się szkoła rządową

[24]Szczebrzeszak Cz. Po pół wieku. Wspomnienia ze szkół szczebrzeskich. Ziemia Lubelska R.1 nr 301 2 grudnia 1906

[25]  Józef Miąso. Szkoły realne w Królestwie Polskim w okresie międzypowstaniowym. Rozprawy z dziejów oświaty nr 6 1963

[26] Józef Miąso. Szkoły realne………

[27]  Został nauczycielem szkoły elementarnej w Szczebrzeszynie

[28]  Zygmunt Klukowski. Dzieje fundacji………

[29]  Stefan Pomarański. Proces polityczny w Szczebrzeszynie w 1852 roku i jego skutki. Książnica Zamojska T. 7 Zamość 1919

[30] W niedziele i święta nauka trwała 3 godziny

[31] Karol Poznański. Rozwój szkół rzemieślniczo-niedzielnych na Lubelszczyźnie w latach 1833-1864. Annales UMCS. Sectio F, Vol. XII, 9 Lublin 1957

[32] Szkoły imienia……..

[33] Szczebrzeszak Cz. Pół wieku. Wspomnienia za szkół szczebrzeskich. Ziemia Lubelska R.1 nr 300 1 grudzień 1906